LTO: 'Stikstofdossier verplaatst naar provincie'

De Raad van State-uitspraak op 29 mei 2019, toen het Programma Aanpak Stikstof (PAS) nietig werd verklaard, bleek de start van een lang traject. LTO heeft in de zomer de standpunten bepaald en deze gedeeld met de commissie-Remkes die een advies voor landbouwminister Carola Schouten opstelde.

De belangenorganisaties in de landbouw vormden het Landbouw Collectief. Zij presenteerden een eigen plan om stikstof te reduceren. Het kabinet sloeg een andere richting in. De kern van het plan van het collectief – water bij de mest, minder eiwitrijk voer en meer weidegang – pakte de minister niet op, met uitzondering van een tijdelijke voermaatregel.

LTO: 'Niet de beste route'

Trienke Elshof, namens LTO Nederland aanwezig bij de gesprekken tussen het Landbouw Collectief en Schouten, vindt dat jammer. 'Dit is voor ons niet de beste route. Het kabinet heeft voor een compromis gekozen. We hadden graag gezien dat er geld zou gaan naar de bronmaatregelen en innovatie. In plaats daarvan komt er extra geld om bedrijven op te kopen.'

Als wordt gekeken naar de bereikte resultaten, dan zijn het afgelopen jaar een aantal belangrijke ijzers uit het vuur gesleept: er komt bijvoorbeeld geen generieke krimp van de veehouderij, zoals coalitiepartij D66 graag had gezien. Er komt ook geen gedwongen opkoop van boerenbedrijven en er komt geen koppeling van de productierechten aan stikstof.

Andere belangrijke punten zijn toegezegd. Zo is na de lobby een harde toezegging verkregen dat er geen vergunningplicht komt voor beweiden en bemesten. LTO heeft na de PAS-uitspraak aangegeven dat zo'n vergunningplicht onwerkbaar en onacceptabel is, omdat beweiden en bemesten onderdeel is van een normale bedrijfsvoering. Het kabinet heeft deze lijn overgenomen. Rijk en provincies hebben afgesproken voorlopig niet actief te zullen handhaven.

PAS-meldingen gelegaliseerd

In het verlengde hiervan valt de legalisering van de PAS-melders. Zo'n 3.600 ondernemers, die onder het PAS geen vergunning aan konden vragen omdat hun stikstofemissie te gering was, moesten een melding doen. Na de uitspraak van de Raad van State waren de PAS-meldingen niet meer geldig. LTO heeft steeds benadrukt dat deze ondernemers geen andere optie hadden dan een PAS-melding. Het kabinet heeft toegezegd dat de meldingen worden gelegaliseerd. Dat traject wordt nu gestart.

Op veel andere onderdelen moet de stikstofregelgeving nog verder worden uitgewerkt. 'Het stikstofdossier verplaatst zich nu deels naar de provincies', zegt Elshof. 'Het stikstofbeleid moet worden vertaald in provinciaal beleid binnen de landelijk vastgestelde kaders.'

Gebiedsprocessen spelen een wezenlijke rol bij de uitvoering. De regionale LTO's blijven hier samen met LTO Nederland nauw bij betrokken. Elshof geeft aan dat meerdere belangenorganisaties zowel op regionaal niveau als collectief optrekken, zoals het Landbouw Collectief ook heeft gedaan.

Verschillen per regio

Elshof is op haar hoede voor verschillen per regio. 'Provincies die veel belang hechten aan het landelijk gebied zullen met de boeren afspraken willen maken. Maar provincies met andere belangen zullen snel actie willen ondernemen en andere keuzes willen maken.'

Daarnaast is volgens Elshof nog veel onduidelijk over de opkoop van bedrijven. Voor de sanering van de varkenshouderij is een regeling. Met betrekking tot de melkveehouderij wordt gesproken over een vrijwillige opkoopregeling. 'Wordt dit een verkapte saneringsregeling?', vraagt ze zich hardop af.

De LTO Noord-bestuurder wil voorkomen dat bedrijven die overblijven met onwerkbare condities komen te zitten. 'Bedrijven die blijven, moeten zich verder kunnen ontwikkelen.'

Extern salderen

Een eenduidige uitleg van de uitwerking van de overdracht van stikstofruimte (extern salderen) door provincies is van belang. Na een jaar zal de overheid met de sector evalueren of het werkt.

De brief van 24 april biedt volgens LTO aanknopingspunten, maar geeft ook veel vragen over wat de Rijksoverheid en provincies nu exact gaan doen. Het kabinet stelt dat voor de zomer van 2020 meer helder wordt en dat er tussentijdse evaluaties plaatsvinden rond extern salderen en de positie van de land- en tuinbouw.

LTO stelt dat er harde kaders moeten komen voor extern salderen en dat het een onderdeel moet zijn van een gebiedsgerichte aanpak. 'Je kunt niet extern salderen als je niet weet wat de sector zelf nodig heeft aan stikstofruimte. Tot er meer duidelijkheid is en er afspraken zijn gemaakt, moet het niet opengesteld worden', vindt Elshof.