Glastuinbouw hongert naar voldoende CO2

Voor de energietransitie in de glastuinbouw is de aanvoer van externe CO2 cruciaal. Terwijl bij het verstoken van gas in bijvoorbeeld WKK's voldoende CO2 vrijkomt voor de plantengroei, moet dat bij het gebruik van aardwarmte of restwarmte uit een andere bron komen.

'Daarbij zou het mooi zijn als we CO2 die toch al vrijkomt bij industriële processen en de lucht ingaat, kunnen hergebruiken in de glastuinbouw', zegt Dennis Medema, themaspecialist energie bij Glastuinbouw Nederland. 'Tegelijk kunnen tuinders dan hun gebruik van fossiele brandstoffen terugbrengen.'

500 kiloton

OCAP levert 500 kiloton CO2, afkomstig van de raffinaderij van Shell in Pernis en de bio-ethanolfabriek van Alco in Rotterdam, via een leidingnet van 250 kilometer naar ongeveer zeshonderd telers in Zuid-Holland. Dat levert bij de tuinbouwbedrijven een besparing op van 250 miljoen kuub aardgas per jaar, wat overeenkomt met het verbruik van meer dan 200.000 huishoudens.

Om nog meer telers gebruik te kunnen laten maken van deze CO2 en de CO2-voorziening veilig te stellen, werkt OCAP samen met Glastuinbouw Nederland, Shell, Vereniging Afvalbedrijven, Greenports, provincies, gemeenten en anderen.

Opslag onder Noordzee

De levering van OCAP hapert af en toe, maar dat valt in de toekomst mogelijk te ondervangen met meer bronnen die de CO2 opslaan onder de Noordzee en bij onderbrekingen in de OCAP-levering mogelijk extra CO2 kunnen leveren.

Daarnaast nemen de mogelijkheden voor het winnen van CO2 voor levering aan de glastuinbouw toe. Zo is bij afvalenergiebedrijf AVR in Duiven een demonstratie-installatie gebouwd om CO2 te kunnen leveren aan onder andere glastuinbouwgebied NEXTgarden in de gemeente Lingewaard. Meerdere afvalenergiebedrijven hebben plannen om meer en grotere installaties te bouwen.

In het Zeeuwse Sirjansland loopt een demonstratieproject, waarbij drie telers de CO2 uit een lokale biomassacentrale gebruiken.

Uit de buitenlucht

Medema verwacht nog meer mogelijkheden om CO2 te winnen, bijvoorbeeld uit de buitenlucht. Dat is nog erg duur, vooral omdat er maar 400 ppm (deeltjes per miljoen) CO2 in de buitenlucht zit. Met de winning zijn verschillende partijen bezig, zoals het Zwitserse Climeworks dat samenwerking zoekt met Nederlandse bedrijven.

De verwachting is dat zulke innovatieve partijen het afvangen van CO2 uit de lucht goedkoper kunnen maken en bruikbaar voor onder andere de glastuinbouw. Waarschijnlijk duurt dat nog enkele jaren.

Regels Europese Unie

In totaal zou het gebruik van duurzame warmte en externe CO2 in de glastuinbouw 3 miljard kuub aardgas kunnen besparen. Desondanks is de CO2-voorziening aan de glastuinbouw in gevaar door de regels die de Europese Unie in het Emissions Trading System gebruikt. Daarbij is het uitgangspunt dat de opslag van CO2 in gewassen snel weer vrijkomt en daardoor deel uitmaakt van de CO2-emissie.

Daarentegen ziet de Europese Unie opslag van CO2 onder de Noordzee wel als een maatregel om de uitstoot te reduceren, waardoor dat met SDE++-subsidies voor industriële bedrijven economisch interessanter wordt dan het leveren van CO2 aan de tuinbouw.

WKK's

Door de onzekerheid over CO2-voorziening, de discussie over de Opslag Duurzame Energie (ODE) en de lage gasprijs is het lastig voor glastuinders om over te schakelen op andere warmtebronnen en te concurreren met WKK's. Daarmee hoeven ze geen warmte en elektriciteit in te kopen en kunnen ze zelf in hun CO2-behoefte voorzien.

'Maar dat druist in tegen het streven naar een klimaatneutrale glastuinbouw in 2040', zegt Medema. 'Mede dankzij de lobby van Glastuinbouw Nederland en andere betrokken partijen is op 15 oktober een motie van CDA, VVD, D66 en ChristenUnie aangenomen in de Tweede Kamer om snel werk te maken van een adequate CO2-voorziening in de glastuinbouw.'

2021

Ondanks de sterke lobby vanuit de sector en het actieplan dat Glastuinbouw Nederland in het najaar van 2019 heeft opgesteld, is de openstelling van de SDE++-subsidies voor hergebruik van CO2 in de tuinbouw niet eerder te verwachten dan in 2021.

Ook vanwege de regels over emissierechten is de themaspecialist energie bij Glastuinbouw Nederland bang dat sommige industriële bedrijven daar niet op zullen wachten en zullen kiezen voor opslag onder de Noordzee, zonder voorzieningen om deze terug te leveren aan tuinbouwbedrijven.

Afvalstof

Een ander struikelblok is dat de overheid de CO2 die vrijkomt bij afvalenergiebedrijven, beschouwt als afvalstof, die regeltechnisch niet zomaar als grondstof voor de glastuinbouw kan dienen. Glastuinbouw Nederland blijft lobbyen om de overheid te overtuigen van het belang van een goede CO2-voorziening.