'Ja, het is écht een heel eenvoudig en robuust weidesysteem. Je hoeft niet meer dagelijks na te denken over waar je moet weiden', zegt onderzoeker Bert Philipsen van Wageningen Livestock Research. 'Je houdt gewoon een vaste volgorde aan.'

Het Nieuw Nederlands Weiden wordt gestimuleerd door Stichting Weidegang. Het is geschikt voor melkveehouders die meer vers gras willen omzetten naar melk, maar niet veel tijd willen besteden aan weiden.

Drie regels

Wie ermee wil beginnen, werkt volgens drie simpele regels. Allereerst kiest de melkveehouder z'n weideplatform en verdeelt die in even grote percelen met flexibele draadjes. Op die manier ontstaat er ritme en regelmaat in de beweiding. Bij een kleine huiskavel kiest een boer bijvoorbeeld voor één weideplatform met zes percelen, maar er zijn ook bedrijven met drie weideplatforms.

De tweede regel is dat de veehouder elke vier, vijf of zes weken een deel van de huiskavel maait voor de voederwinning en dat geeft dan ook weer schoon weidegras. Regel drie is dat op het weideplatform dagelijks nieuw perceel wordt aangeboden. 'Je krijgt dus veel rust en stabiliteit in je beweiding. Met deze methode lukt het je om veel meer vers gras in je koeien te krijgen', stelt Philipsen.

Boeren die twijfelen, vragen hebben of dit voorjaar daadwerkelijk aan de slag willen met het nieuwe weidesysteem, kunnen terecht bij hun mengvoerbedrijf of adviseur. Bij elke adviesinstelling zijn er adviseurs die de stoomcursus bij Stichting Weidegang doen.

Rondjes draaien

De koeien worden dagelijks ingeschaard in een vers perceel met een grashoogte van 8 tot 12 centimeter. De dag erna gaan ze naar perceel 2 van het platform en vervolgens naar perceel 3, totdat ze weer bij perceel 1 uitkomen. De dieren draaien dus rondjes over het platform, ook wel roterend standweiden genoemd.

Philipsen: 'Ze vreten telkens het gras wat er in de tussenliggende dagen is bijgegroeid. Zo beschikken de dieren altijd over verse topjes. Voor robotbedrijven is dit gunstig, want er is steeds aanbod van smakelijk gras. Het houdt de koeien gretig.'

Prettig is dat de veehouder bij regen, droogte en een wisselend grasaanbod snel kan ingrijpen. Hij draait dan de bijvoedingsknop omhoog of omlaag. Het goed bedienen van die knop is volgens Philipsen te leren. 'Kijk naar de hoeveelheid gras in het land. Staat er na een weidedag nog veel, dan voer je op stal iets minder bij. Zo werk je in de winter ook. Ligt er bijvoorbeeld weinig restvoer in de goot, dan voer je de dag erna iets meer.'

Schoonmaaien

Het maaien van de weidepercelen kan gelijktijdig met de veldkavel. Een week tot tien dagen erna is deze weer geschikt voor de beweiding. Bij heel kleine huiskavels zal de veehouder tussentijds een paar percelen moeten schoonmaaien.

Nieuw Nederlands Weiden past volgens de onderzoeker bij 70 tot 80 procent van de weiders. De overige weiders willen een maximale opname uit weidegang halen. Zij kunnen daarom kiezen voor intensievere beweidingssystemen, zoals stripweiden.

Toch laten de zes demonstratiebedrijven van het Nieuw Nederlands Weiden zien dat de grasopname ook hoog kan zijn. De gemiddelde vers grasopname op deze bedrijven lag in 2019 op 1.028 kilo droge stof per koe per jaar. Dat is 22 procent hoger dan in het drogere 2018.

Nieuw Nederlands Weiden voor elke melkveehouder

Kan elke melkveehouder met een huiskavel aan de slag met het Nieuw Nederlands Weiden? 'In principe wel', antwoordt Philipsen. 'Ook met ongelijke percelen kun je even grote percelen maken en daarmee roterend standweiden. Vaak is er meer mogelijk dan veehouders inschatten. Denk aan het aanleggen van extra dammen, flexibele draden of het combineren van percelen.'

Ook boeren die al jarenlang weiden, kunnen overstappen. Het is volgens Philipsen verfrissend om na te gaan of de manier waarop je weidt, nog wel de juiste is. Soms vraagt de aanschaf van een melkrobot, groei van de veestapel of een veranderde huiskavel om een andere manier van weiden.

Het weidesysteem groeit niet altijd mee met het bedrijfssysteem weet de onderzoeker. 'Misschien is je beweidingssysteem wel ingewikkelder dan nodig. Het is de moeite waard om te kijken of het wellicht makkelijker kan.'

'Kind kan de was doen'

Adviseur Sjon de Leeuw van PPP-Agro Advies kent best wat melkveebedrijven die al generaties lang weiden en toch overstappen naar dit nieuwe systeem. 'Ze durven de move te maken en doen dit ook naar volle tevredenheid. Een kind kan de was doen.'

Net als Philipsen kent De Leeuw ook bedrijven waar het in eerste instantie lastig lijkt om gelijke perceelgroottes te creëren. 'In het veenweidegebied heb je bijvoorbeeld heel diepe en smalle percelen. Maar dat los je soms eenvoudig op met een bruggetje over de sloot. Duur hoeft dat niet te zijn, want de trekker hoeft er niet overheen.'

De Leeuw ziet dat het Nieuw Nederlands Weiden rust geeft. Koeien grazen doorgaans vier tot vijf weken op hetzelfde platform en in het voorjaar wel zeven tot acht weken. 'Dat ritme is goed voor de boer, voor de koe en voor de grasgroei.'

'Echte fouten kun je niet maken'

Hielke en Hanny de Rooij doen al zes jaar aan roterend standweiden. Hun werkwijze ligt ten grondslag aan het Nieuw Nederlands Weiden. Een belangrijke tip die ze aan andere boeren willen geven is: 'Gewoon beginnen, en maak het niet te moeilijk.'

Het echtpaar uit Wadenoijen heeft 104 hectare in gebruik, maar weidt 160 melkkoeien op een huiskavel van 23 hectare. Ze verdeelden dit in vijf even grote percelen. Hier grazen de koeien rond, elke dag krijgen ze een ander perceel.

Na zo'n zes weken weiden, maait Hielke de Rooij het eerste perceel schoon. Het maaisel verwerkt hij in balen. 'Een week later maaien we het tweede perceel, daarna het derde en zo gaan we verder.'

De Rooij vindt het prettig dat je met dit weidesysteem gemakkelijk kunt bijsturen. Bij droogte voert hij meer ruwvoer bij op stal en gaan de koeien met een volle buik naar buiten. Bij regen helpt het als de koeien juist met flinke eetlust de wei ingaan. 'Dan is het eerste vreetrondje in ieder geval goed gelukt. Koeien moet je niet verwennen door ze bij een paar spetters naar binnen te laten gaan.'

Bij een groeispurt in het gras gaat het echtpaar direct over op meer beweidingsuren. Eventueel krijgen de koeien 's avonds nog een extra rondje weidegang. Ook kiezen ze er soms voor om een perceel een korte tijd uit de beweidingsronde te halen door het te maaien. 'We kiezen dan het perceel met het ruigste gras', legt Hanny de Rooij uit.

Puntjes op de i

Het stel raadt veehouders die met dit weidesysteem willen starten aan om er gewoon mee te beginnen. 'En maak het niet te moeilijk. Natuurlijk kan het lastig zijn, omdat je de perceelgrootte moet aanpassen. Maar echte fouten kun je niet maken. Door de jaren heen kun je met het systeem steeds meer de puntjes op de i gaan zetten. Dat doen wij ook.'

Ook adviseren de ondernemers om niet af te wijken van het systeem. 'Koeien houden van regelmaat. En nog iets: begin vroeg! Wacht niet tot er een flinke snee gras staat.'

Auteur: Mariska Bloemberg-van der Hulst

• Terug naar boven

‘Koeien houden heel erg van de structuur’

Jan-Henk Verburg uit Zwammerdam weidt nog maar drie jaar. Daarvoor had hij de koeien zestien jaar op stal staan. Hij noemt het Nieuw Nederlands Weiden heel simpel.

Volgens de melkveehouder zorgt het systeem voor een hele stabiele basis op het bedrijf. ‘Dat zorgt ervoor dat je meer aandacht kan besteden aan andere zaken, zoals het optimaliseren van de bemesting en het afstemmen van het krachtvoer op de grasopname door de koeien.’

Doordat hij 4,5 hectare aan zijn huiskavel kon toevoegen, werd het een paar jaar geleden voor hem weer interessant om te gaan weiden. Hij heeft nu een huiskavel van 20 hectare die hij heeft verdeeld in twee platforms van 10 hectare. Het voorste platform bestaat uit zes percelen van 1,5 hectare, het achterste uit vijf percelen van 2 hectare.

Het weidesysteem geeft hem rust. ‘De percelen worden heel gelijkmatig afgevreten, waardoor ook heel helder is hoeveel droge stof per koe wordt gehaald uit gras. Ze vreten door dit systeem niet meer de groei uit de percelen. Het geeft ook rust in de koppel. Koeien houden, net als mensen, heel erg van structuur. Ze hebben eigenlijk een bepaalde vorm van autisme.’

Vroeg de wei in

Zodra de draagkracht het toelaat, jaagt Verburg de koeien in het voorjaar de wei in. ‘Het is belangrijk om de lengte van het gras tussen de 8 en 12 centimeter te houden. Maar in het voorjaar groeit het gras zo snel dat je de koeien al wel in de wei moet hebben voordat het 8 centimeter lang is.’

Een nieuw systeem vraagt wel om wat afstemwerk. Bij Verburg was het ureum met 22 à 23 aanvankelijk te hoog. ‘Ik heb dat nu weer onder de twintig, vooral door het krachtvoer beter af te stemmen.’

Ook het bemesten vraagt om aanpassingen. ‘Ik voeg water toe aan de drijfmest en de kunstmest verdeel ik over meerdere giften. Je wilt een gelijkmatige groei bereiken.’

Auteur: Martijn van Rossum

• Terug naar boven

'Weidegang gaat het best met robots'

Bij Henk Kerkers uit Sterksel worden de koeien al twintig jaar door de melkrobot gemolken. Sinds enkele jaren past hij het Nieuw Nederlands Weiden toe. 'Als je melkrobots hebt, kun je beter beweiden dan als je met een melkstal werkt.'

Door de koeien op twee tijdstippen drie tot vier uur te beweiden, houd je overdag en 's nachts voldoende tijd over voor melkingen door het automatische melksysteem, zegt Kerkers.

De melkveehouder past al enkele jaren roterend standweiden toe. Daarbij verdeelt hij zijn huiskavel in meerdere perceeltjes die even groot zijn. Voor de weidegang gebruikt hij zes of zeven percelen.

De melkkoeien krijgen iedere dag een nieuw perceel. De overige percelen worden dan gemaaid. Na zes dagen komen de koeien weer terug bij het eerste perceel en zo draaien ze steeds het rondje. 'We houden het gras tussen de 8 en 12 centimeter. Ik stuur daarop via het bijgeven van voordroog en het aantal weide-uren. Ook kan ik bij groeizaam weer een perceel eruit halen.'

'Wanneer de grasgroei dreigt te verslechteren, bijvoorbeeld door droogte, kiezen we er soms voor om bij de start van het nieuwe weideplatform met een of twee percelen meer te beginnen. Op zo'n platform blijven we dan net zo lang draaien, zes tot zeven weken, totdat we kunnen verhuizen naar weer zes nieuwe percelen die al zijn gemaaid.'

Beweidingstijden aanpassen

De beweidingstijden worden aangepast aan het seizoen. In het voorjaar start Kerkers aan het eind van de middag met het weiden. 'Wanneer de grasgroei echt van start gaat, schakelen we over naar de vroege ochtend en later in de middag of avond.' De koeien gaan dan om 5 uur naar buiten. 'Tegen 10 uur ga ik voeren en staan de koeien alweer binnen.'

Vaak grazen de koeien de eerste uren volop en gaan ze daarna pas liggen, zegt Kerkers. Bij een melkstal worden ze op die actieve momenten gemolken. 'Daarom past weidegang daar op dat moment veel minder.'

Auteur: Pieter Stokkermans

• Terug naar boven