Biologisch landbouwbedrijf ERF blijft pionieren in Flevoland

In Flevoland beheert biologisch landbouwbedrijf ERF uit Lelystad gronden totdat deze een andere bestemming krijgen, zoals woningbouw. Op 22 januari won ERF de Ekoland Innovatieprijs biologische landbouw 2020. 'Ondanks de nuchterheid en passie waarmee we ons werk doen, voelt dat als een stuk waardering', zegt directeur Jaco Burgers. 'En het geeft ons de kans om onze relatieve anonimiteit te doorbreken.'

ERF staat voor Exploitatie Reservegronden Flevoland en is voortgekomen uit de in 1996 opgeheven Rijksdienst IJsselmeerpolders. 'In dat jaar is de stichting Beheer en Exploitatie Reservegronden Flevoland opgericht voor de circa 3.800 hectare rond Almere, Lelystad, Zeewolde en Dronten die nog niet was bebouwd', legt de directeur uit.

De stichting besloot om die gronden als biologisch landbouwgebied te gebruiken en daarvoor een bv op te richten, waarvan de stichting aandeelhouder en toezichthouder is. 'Dat was in die tijd niet gemakkelijk, omdat de biologische markt nog in de kinderschoenen stond en andere biologische boeren vonden dat ERF de markt bedierf. De stichting heeft mij eind 2005 gevraagd de boel te reorganiseren', gaat Burgers verder.

ERF omgevormd tot gezond bedrijf

Mede dankzij zijn eerdere ervaring op een bedrijf van zo'n 2.000 hectare in het zuiden des lands, slaagde Burgers erin om ERF om te vormen tot een gezond bedrijf met een omzet van rond de 12 miljoen euro per jaar. De veertien vaste medewerkers worden bijgestaan door zzp'ers en uitzendkrachten. Ze werken samen met andere Flevolandse biologische bedrijven, onder andere voor het opslaan, verwerken en verpakken van hun producten.

De verwachting was dat de beschikbare hoeveelheid grond snel zou afnemen. Maar omdat Lelystad en Almere minder hard groeiden dan in eerste instantie gedacht, kan ERF nu nog beschikken over 1.645 hectare. 'Vanaf de oprichting is er een groep die niet echt blij met ons is', zegt Burgers.

'Andere boeren hadden natuurlijk ook interesse in de percelen, maar dankzij de huidige constructie hoeft de overheid maar met één partij zaken te doen. En de overheid heeft niet te maken met onteigeningsprocedures of pachtafkoop als ze de grond uit gebruik wil nemen bij ERF. Daarbij betalen wij een marktconforme pachtprijs aan het Rijksvastgoedbedrijf.'

Weerstand tegengaan

Om de weerstand tegen te gaan, is het stichtingsbestuur bewust breed opgezet. Verder zoekt ERF zoveel mogelijk naar samenwerking met partijen in de hele keten en met kennisinstellingen als Wageningen University & Research (WUR) en het Louis Bolk Instituut. 'Gelukkig worden we tegenwoordig minder als vijand gezien, hoewel je altijd een klein aantal diehardtegenstanders blijft houden', zegt Burgers.

Met de enige plek in Nederland waar percelen liggen met een korte historie, is Flevoland volgens Burgers uniek. 'Het is het mooiste gebied van Nederland, met veel kansen, de beste opbrengsten en alles wat je nodig hebt bij de hand. We zijn hier verwend en dat gaf en geeft ons de kans om te pionieren.'

De polderprovincie heeft het grootste aandeel in de biologische landbouw in Nederland. Hoewel het areaal van ERF daarin vrij dominant is, is de impact van het landbouwbedrijf langzamerhand wel afgenomen. In Nederland is nu meer dan 71.000 hectare bestemd voor biologische landbouw of in omschakeling, waarvan ruim 11.000 hectare in Flevoland.

Achttien gewassen

ERF verbouwt achttien verschillende gewassen. De belangrijkste zijn aardappelen, erwten, rode bieten, grasklaver, luzerne, uien, koolsoorten en pastinaken. Om zijn bestaansrecht te waarborgen en de biologische sector door te laten ontwikkelen, blijft het bedrijf pionieren, bijvoorbeeld met strokenteelt.

'Net als in de rest van Nederland hadden we hier tot 2014 veelal grote kavels met monoculturen', laat Burgers weten. 'Om ziektes en plagen tegen te gaan, zijn we in 2015 begonnen met bloemenstroken door de percelen heen en het afwisselen van aardappelrassen die al dan niet minder vatbaar zijn voor phytophtora.'

Veelbelovende resultaten

Dankzij de veelbelovende resultaten is ERF in 2017 samen met WUR-onderzoeker Dirk van Apeldoorn het project Strokenteelt gestart. Het project werkt met drie verschillende strookbreedtes: 6, 12 en 24 meter. 'We waren nogal sceptisch over die 6 meter, maar uiteindelijk valt het verlies aan efficiëntie mee en is dat de breedte waar we mee doorgaan.'

De voordelen zijn groter dan de nadelen, zegt Burgers. 'We werken nu met acht verschillende gewassen op een perceel, leggen een perceel agroforestry aan en we gaan experimenteren met een autonome schoffelmachine.'