Sprinkhanen bedreigen voedselzekerheid

De uitbraak in Kenia is de ergste in zeventig jaar, terwijl Somalië en Ethiopië hun heftigste plaag in 25 jaar ervaren. Door de sprinkhanen loopt de gewasproductie ernstige schade op. De plagen vormen ook een uitdaging voor gemeenschappen die vee houden, omdat de weidegronden worden bedreigd.

Een sprinkhanenzwerm van een hectare kan in een dag dezelfde hoeveelheid voedsel verslinden als 35.000 mensen. Omdat traditionele weidegebieden worden kaalgevreten, moeten herders verder trekken dan ze gewend zijn, op zoek naar voedsel voor hun kuddes. Hierdoor ontstaan conflicten over de beschikbare weidegrond, met alle gevolgen van dien.

Gunstige weersomstandigheden

De insecten vielen voor het eerst Afrika binnen in juni 2019, toen zwermen uit Jemen aankwamen in Noordoost-Ethiopië en Noord-Somalië. Gunstige weersomstandigheden hebben ervoor gezorgd dat de insecten zich ondanks voorzorgsmaatregelen konden voortplanten en verspreiden.

Op basis van de huidige analyses van de Integrated Food Security Phase Classification (IPC), de voedselzekerheidsbarometer van de FAO, worden meer dan 10 miljoen mensen in Ethiopië, Kenia, Somalië en Soedan nu geconfronteerd met ernstige hongersnood.

Bezorgdheid

Nog eens 3,24 miljoen mensen in Oeganda en Zuid-Soedan worden ook bedreigd, waardoor het totale aantal mensen dat risico loopt, op meer dan 13 miljoen komt. Er is grote bezorgdheid over de vorming van nieuwe zwermen in Eritrea, Saoedi-Arabië en Jemen, terwijl sprinkhanenplagen aan beide zijden van de Rode Zee blijven groeien.

De belangrijke factoren die sprinkhanenplagen hebben veroorzaakt, staan niet op zichzelf. Er heeft een kettingreactie plaatsgevonden door twee opeenvolgende mislukte regenseizoenen, droogte, stortregens en overstromingen. De toename van cyclonen in de Indische Oceaan heeft ook gunstige omstandigheden gecreëerd voor de insectenaanwas.

Conflicten

Tel daarbij op dat voortdurende conflicten en economische instabiliteit in de Hoorn van Afrika sowieso al miljoenen mensen bedreigen in hun voedselvoorziening. Experts denken bovendien dat de sprinkhanenzwermen nog verder kunnen zwellen in het nieuwe voorjaar.

'In deze regio's waar zoveel leed en kwetsbaarheid heersen, kunnen we ons geen nieuwe grote schok veroorloven. Daarom moeten we snel handelen', zei VN-functionaris Mark Lowcock tijdens een briefing op het VN-hoofdkantoor in New York. 'We hebben een kans om dit probleem in de kiem te smoren, maar dat is niet wat we doen. We hebben bijna geen tijd meer.'

Oproep

De FAO deed onlangs een oproep om fondsen te werven om de verspreiding van de sprinkhanen te beheersen. Van de begrote 76 miljoen dollar die acuut nodig is, werd tot nu toe slechts ongeveer 20 miljoen dollar ontvangen. Ongeveer de helft daarvan kwam uit een VN-noodfonds.

Uit deze trage reactie valt te concluderen dat de bestrijding van humanitaire rampen als deze niet populair is in de internationale gemeenschap.

Regenseizoen

'Zonder snelle actie worden we geconfronteerd met een zich snel uitbreidende humanitaire crisis. De sprinkhanenzwermen groeien nog steeds exponentieel', waarschuwt directeur-generaal Qu Dongyu van de FAO. Hij onderstreept de dringende behoefte aan actie, omdat het regenseizoen in maart begint.

Op dit moment is de primaire methode voor het beheersen voornamelijk om te spuiten met organofosfaatchemicaliën in kleine geconcentreerde doses. Dit gebeurt via voertuigen op de grond en vanuit de lucht. Lokaal spuiten boeren met draagbare sproeiers.

Eieren

Het is erg moeilijk om de insecten te beteugelen. Sprinkhanen leggen hun eieren het liefst in zandgronden op een diepte van 10 tot 15 centimeter onder het oppervlak. Een solitair vrouwtje legt tachtig tot 160 eieren. Vrouwtjes kunnen minstens drie keer in hun leven eieren leggen, meestal met tussenpozen van zes tot elf dagen.

Er zijn tot duizend eierdoppen gevonden op 1 vierkante meter. Intensieve bespuitingen moeten daarom dringend worden opgeschaald, stelt de FAO. De organisatie werkt daarbij nauw samen met lokale en nationale overheden.

Lange termijn

Ook probeert de FAO het levensonderhoud van boeren te waarborgen en te helpen bij het herstel op lange termijn. Dit doet de organisatie door werkgelegenheid op het platteland te bevorderen, de landbouwproductie te vergroten en nieuwe inkomensstromen te genereren.