Stikstofnorm helpt klimaatdoel niet

Bij een optimaal groeiende plant bestaat er een goed fysiologisch evenwicht tussen de diverse door de plant opgenomen voedingsstoffen, inclusief water. Een dergelijke plant wordt minder vaak ziek en groeit optimaal.

Bij krapte van een voedingselement, bijvoorbeeld stikstof, stokt de groei, wordt de plant zwakker en wordt er minder CO2 gebonden. Het genetisch vastgelegde groeipotentieel wordt daardoor niet volledig benut.

Verlies van CO2-binding

Het valt mij op dat het aspect van verlies van CO2-binding bij verlaging van de stikstofaanvoer nooit wordt genoemd in de stikstofdiscussie. Is de klimaatdoelstelling, namelijk de vastlegging van CO2, hier niet duidelijk ondergeschikt geworden aan de wens tot verschraling van de plantengroei?

Stikstof is een essentieel element voor planten. Samen met fosfaat en kalium wordt het een macronutriënt genoemd. Alle eiwitten bestaan deels uit stikstof. Planten, mensen en dieren hebben aminozuren en eiwitten nodig om te kunnen groeien. Eiwitten worden wel de bouwstenen van de levende materie genoemd. Alle eiwitten bestaan voor 16 procent uit stikstof.

Minder groei

Bij een tekort aan stikstof groeit de plant minder. Een plant heeft zonlicht en bladgroen nodig om water en CO2 te binden en om te zetten in glucose (suiker). Daarbij komt zuurstof vrij die wordt afgegeven aan de lucht. Dat wordt fotosynthese genoemd. De plant kan glucose omzetten in zetmeel of cellulose. Voor de groei van de plant, stengels en bladeren wordt weefsel aangemaakt.

Voor al deze processen, fotosynthese, aanmaak van zetmeel, cellulose en weefsel voor de groei zijn enzymen nodig. Een enzym bestaat voor een groot deel uit eiwitten. Bij een tekort aan stikstof ontstaat een tekort aan enzymen en kan de plant niet optimaal groeien.

Verschillen tussen gewassen

Een slecht groeiende plant kan veel minder water en CO2 binden. Een optimaal groeiende plant bindt veel CO2, maar er zijn verschillen tussen de gewassen. Een hectare gezond grasland bindt in de praktijk 20.000 kilo CO2. Bieten en zetmeelaardappelen binden 25.000 kilo CO2 per hectare, terwijl mais, als C4-gewas, zelfs 40.000 kilo CO2 per hectare bindt.

Een gezond bos bindt ongeveer evenveel kilo's CO2 als grasland. Binding van meer CO2 is een streven in de klimaatdiscussie.

Vlinderbloemigen

Er zijn planten, de vlinderbloemigen, die door stikstoffixerende bacteriën stikstof uit de lucht halen. Hieronder vallen de stikstofbinders, erwten, bonen, klaver, soja en lupinen. Maar veruit de meeste planten halen stikstof uit de grond.

Stikstof, die in de grond is gekomen door bodemleven, natuurlijke mest, kunstmest en depositie. Als de nagestreefde stikstofnorm te laag is, dan zullen grassen, landbouwgewassen, bossen en planten in natuurgebieden minder groeien en dus minder CO2 binden.

Lage doelen

De nagestreefde stikstofdoelen zijn nu zo laag gesteld dat, ter wille van een beperkt aantal hectares van Natura 2000-gebieden, een groot deel van de plantengroei in de rest van Nederland veel minder optimaal wordt. Er wordt daardoor miljoenen ton minder CO2 gebonden dan mogelijk is.

De zeer lage stikstofnorm gijzelt zo een optimale CO2-binding in veruit het grootste deel van Nederland.

Rindert Dankert