Struvietbatterij pakt sectorproblemen aan

Melkveehouders Remco Waanders, Arjan Leefers en Marcel Ottink lieten al een jaar of vijf geleden hun gedachten de vrije loop gaan over het combineren van opwekking van duurzame energie met mestverwerking. 'We zagen de groeiende populariteit van zonnepanelen, maar ook de beperkingen. Er wordt elektriciteit gemaakt op momenten dat de behoefte daaraan vaak beperkt is en andersom.'

Het idee van de drie melkveehouders uit de buurt van Boekelo was het ontwikkelen van een soort accu om elektriciteit in een dag/nacht- én seizoensoverbruggend ritme op te slaan', vertelt Ottink bij Waanders aan de keukentafel.

'In eerste instantie dachten we aan een soort ammoniakbatterij als een minder explosief alternatief voor technieken die waterstof als brandstof gebruiken. Om explosiegevaar helemaal uit te sluiten, kwamen we later uit op struviet. Dat blijkt een ideaal product om te gebruiken als lang houdbare energiedrager.'

Alle ammoniak omzetten in struviet

Collega Leefers schuift een glas over tafel dat gevuld is met materiaal dat een beetje lijkt op bruine suikerkristallen. 'Struviet win je uit mest. Het is een vaste stof die stabiel en veilig is en gewoon in een silo opgeslagen kan worden. Met onze installatie is het mogelijk om alle ammoniak die op een veehouderijbedrijf ontstaat uit mest én stal- en putluchten op te vangen en om te zetten in struviet.'

Vanuit de struvietvoorraad wordt bepaald welk stikstofdragend deel als gerichte bemesting dient, en welk stikstofdragend deel als stroom in het stopcontact verdwijnt, legt Leefers uit.

Toen de drie melkveehouders een paar jaar geleden hulp kregen van industrieel ontwerper Martin Vossebeld, kwamen de plannen in een stroomversnelling. Vossebeld zocht uit wat er allemaal bij komt kijken om een struvietbatterij te maken en te laten functioneren.

Financiële steun

Het verhaal van de drie boeren klinkt veelbelovend. Toch draait er op hun bedrijven nog geen struvietbatterij. De initiatiefnemers klopten bij de landelijke en regionale overheden aan voor financiële steun om de plannen praktijkrijp te maken. Dat was niet succesvol. Vossebeld: 'Ons plan valt net buiten de lijntjes die de overheid heeft uitgezet.'

Leefers vult aan: 'De overheid heeft lang geleden al gekozen voor mestvergisting als oplossingsrichting. Inmiddels is wel duidelijk dat die aanpak moeilijk rendabel te maken is.'

Een ander belangrijk nadeel van mestvergisting is volgens Leefers dat je koolstof aan de kringloop onttrekt, ofwel organische stof verbrandt, en daarmee dus koolstof in de vorm van CO2 uitstoot. 'Voor een beter bodemleven en meer weidevogels brengen wij de organische stof met de dikke fractie naar de bodem. En dat is waar die thuishoort.'

Bedrijfsleven is geïnteresseerd

De boeren lieten zich niet afschrikken en kozen vorig jaar een andere route. Ze richtten zich tot het bedrijfsleven om investeerders voor de struvietbatterij te interesseren. 'Sindsdien gaat het als een speer. Diverse bedrijven zien onze aanpak als kansrijk en willen daar graag op meeliften', stelt Leefers.

Waanders: 'Op dit moment zijn mest en ammoniak voor ons kostenverhogende factoren. De kans is bijvoorbeeld groot dat de overheid ons gaat verplichten om de stallen uit te rusten met luchtwassers. Dat verhoogt de kostprijs. Maar als onderdeel van een struvietbatterij maakt een luchtwasser deel uit van een nieuw, aantrekkelijk verdienmodel.'

Om de struvietbatterij praktijkrijp te maken, zijn nog een paar stappen nodig. Daar gaan de boeren, die samen een bv hebben opgericht, dit jaar mee aan de slag. De eerste stap is het in de praktijk testen van de verdamper. Dit is het apparaat dat struviet omzet in ammoniak en waterstoffosfaat. Dat gaat het komende half jaar gebeuren. Hiermee is ongeveer 600.000 euro gemoeid.

Stap van 15 miljoen euro

Als dat lukt, volgt een tweede pilot. Bij deze pilot is het de bedoeling om drie boerderijen in de regio samen een struvietbatterij te laten vormen, gekoppeld aan huishoudens die een hele woonwijk beslaan. Dit is een grote stap die 10 tot 15 miljoen euro gaat kosten.

Als ook de tweede pilot slaagt, komt de struvietbatterij op de markt. De initiatiefnemers denken aan vormen van coöperaties van zo'n 25 boeren die samen een totaalinstallatie bouwen.

Geen dikke kabel

'Het systeem werkt het best op regionale schaal waarbij boeren en burgers nauw samenwerken. Een dikke kabel om elektriciteit naar een centrale plek te brengen is niet nodig. Samen maken boeren en burgers van een last een lust', stelt Martin Olde Weghuis van Ammon Innovation.

Olde Weghuis ondersteunt de boeren bij het marktklaar maken van hun initiatief. 'Boeren bieden de mogelijkheid om op de boerderij elektriciteit op te slaan, en burgers voorzien de boer van elektriciteit waarmee hij groene kunstmest kan maken. Zoals overal, moet je elkaar het voordeel gunnen.'