Nederlandse aardbeiensector kan brexit aan

Het schrikbeeld: een vrachtwagenfile van Hoek van Holland tot aan Londen. Lege schappen in de Engelse supermarkten. Kort voor de brexit zijn er nog steeds geen afspraken gemaakt om dit te voorkomen. In de conceptafspraak met de Europese Unie is een overgangsperiode tot 2021 afgesproken, met mogelijke verlenging van twee jaar. Maar als het onverhoopt toch tot een harde brexit komt, is er niets geregeld.

Toch kan de Nederlandse teelt en handel zich wel voorbereiden, gaf directeur Richard Schouten van GroentenFruit Huis aan op de Aardbeiendag in Den Bosch.

'Na de brexit is het VK een zogenoemd derde land. Nederland is als wereldspeler in groenten en fruit gewend om te leveren aan zulke landen. Wij hebben daar allerlei systemen en monitoringsprogramma's voor. Spaanse exporteurs, de belangrijkste concurrent in de VK, hebben die ervaring vaak niet. Bovendien geldt voor Nederlanders: vandaag besteld is morgen in huis. Spanje kan dat niet goed.'

Goede samenwerking nodig

Om die potentiële voorsprong ook werkelijk te benutten, is volgens Schouten goede samenwerking in de keten nodig. 'Cruciaal is de snelle doorstroom. Om tijdrovende controles te voorkomen – kloppen de papieren, de herkomst, de fytosanitaire gezondheid? – is een green lane-concept ontwikkeld.'

Dat wil zeggen: in Nederland controleren, garanties geven en aan de grens doorrijden, verduidelijkt Schouten. 'Je hebt een proces nodig dat goed uitvoerbaar en betrouwbaar is voor alle ketenpartners en de controle-instanties.'

Dit werkt alleen als iedereen zorgvuldig is. Goede partijcontrole in Nederland. Geen verschil tussen de papieren en wat er in de vrachtwagen zit. Uiterste fytosanitaire zorgvuldigheid. Fouten voorkomen.

'FytoCompass meest voor de hand liggend'

'Voor de controle in de teelt is FytoCompass het meest voor de hand liggende systeem', aldus Schouten. 'Voor het voorraadbeheer is er E-Cert. Als er nieuwe aanvullende eisen komen, is afstemming met de NVWA en het Kwaliteits-Controle-Bureau nodig. Dus alles is al aanwezig. Nederland kan dit goed.'

Dit verhaal geldt voor alle groenten en fruit, maar Schouten ging nader in op de kansen op de Britse aardbeienmarkt. Voor dit product is Nederland de tweede importeur, op ruime afstand van Spanje. 'De consumptie stijgt sterk, met 20 procent sinds 2014, maar de import niet. Nederland heeft de afgelopen jaren wel iets meer geleverd, maar de groeiende vraag is vooral gedekt door stijging van de eigen productie. De zelfvoorzieningsgraad is nu 73 procent.'

Toch ziet de GroentenFruit Huis-directeur ontwikkelingen die in het voordeel van Nederland kunnen werken. Dat is in eerste plaats de sterke groei van discountsupermarkten. 'Die zijn minder gericht op het traditionele product, dat wil zeggen de binnenlandse productie.' Het VK koopt nu vooral aan het eind van het jaar Nederlandse aardbeien, en Nederland dekt maar 19 procent van de aardbeienimport.

Handzame verpakkingen

'Verder zien we kansen bij de consumptie in de ochtend en onderwegconsumptie (on the go).' Daar kun je volgens Schouten op inspelen met handzame verpakkingen. 'Maar je moet wel rekening houden met een toenemende weerstand tegen plastic.'

Terwijl het land nu al erg afhankelijk is van importen, kan dat als gevolg van de brexit nog erger worden. Het is zeer de vraag of de Britten de aardbeien nog geplukt krijgen als mensen uit Oost-Europa, of andere migranten, niet meer op de velden en in de tunnels of kassen mogen werken.

'Politiek blijft grillig'

Schouten vertelde het allemaal heel nuchter, maar de teneur op de Aardbeiendag was positief. De brexit hoeft voor Nederlandse aardbeien, en ook andere producten, helemaal niet zo verkeerd uit te vallen. 'Maar de politiek blijft steeds grillig', waarschuwde hij.

'Rusland was onze derde exportmarkt, met een waarde van een miljard euro. Die is nog steeds gesloten om politieke redenen. De regering van het VK heeft te maken met meer uitdagingen dan de brexit. De opgelaaide Schotse onafhankelijkheidswensen, de zorgen over de maakindustrie en de arbeid, de beleving van de bevolking. Allemaal factoren die tot onvoorspelbaarheid leiden.'