Drenchen baat. Maar doe het wel voorzichtig

Achtergrond Melkvee Mariska Bloemberg-van der Hulst 16 jan 2020 om 00:00uur

Een koe volpompen met water. Het helpt bij E. coli, melkziekte en tegen een lebmaagverdraaiing. Melkveehouders laten er de dierenarts voor komen, maar veel vaker kopen ze zelf een drenchpomp. Helaas gaat het weleens mis en sterft een koe. Zorg dus dat de slang, waarmee het water wordt toegediend, goed zit.

Drenchen+baat%2E+Maar+doe+het+wel+voorzichtig

Melkveehouder Hendrik Bos uit het Groningse Zuidwolde biedt al zijn verse koeien 60 liter lauwwarm water aan, meteen na het afkalven. Als ze het niet willen drinken, dan geeft hij het water via een drenchpomp. Dat is effectief, want koeien starten veel sneller op.

'Binnen een mum van tijd staat de koe weer te vreten. Je zou denken dat ze verzadigd is met zo'n pens vol water, maar het activeert haar juist om te vreten', zegt Bos.

Spanning

Dat zit namelijk zo. Door het vele water komt de pens op spanning te staan. Dit prikkelt de penswand waardoor de pensbeweging op gang komt. De pens zal zich hierdoor sneller legen, waardoor de koe een hongergevoel krijgt en gaat vreten. Het valt de melkveehouder op dat na het drenchen de nageboorte ook sneller loslaat.

Houd de kop te allen tijde in de natuurlijke houding

Amarins Mulder, dierenarts Van Stad tot Wad dierenartsen

Kwakkelende koeien die verder in de lactatie zijn en nauwelijks willen vreten, pompt Bos ook vol water, evenals dieren die tegen slepende melkziekte aanhikken. 'Het is echt een wondermiddel. Het is mooi om te zien hoe de koe meteen weer vreet', zegt de veehouder die tachtig koeien melkt.

Actie ondernemen

Tijdens een stage maakte Bos voor het eerst kennis met het drenchen van koeien. Zijn stageboer deed het preventief bij alle verse koeien. Bos leerde van hem dat als een koe iets mankeert, je meteen actie moet ondernemen.

De melkveehouder besefte dat de hoeveelheid vocht, de waterkwaliteit en de manier van aanbieden cruciaal zijn. Enerzijds om koeien gezond te houden en anderzijds voor de productie van veel melk.

Kosten

Bos kocht een drenchpomp voor 375 euro. Dat is voor hem interessanter dan het inschakelen van de veearts. 'Die kost mij 120 euro per uur plus de voorrijkosten.'

Wel kreeg de melkveehouder tips van zijn dierenartspraktijk Van Stad tot Wad dierenartsen, bijvoorbeeld over het inbrengen van de slang. De kans bestaat namelijk dat de sonde niet in de slokdarm, maar in de luchtpijp terechtkomt.

Dood

'We hebben onlangs een paar keer gehoord dat koeien zijn doodgegaan na het drenchen', zegt dierenarts Amarins Mulder. 'De veehouders hadden mogelijk niet zorgvuldig genoeg gecontroleerd of de slang goed zat.'

Een koe kan door verslikking een klein beetje water in haar longen krijgen. Dit kan longontsteking veroorzaken. Maar ernstiger is het als de melkveehouder de slang in de luchtpijp brengt en de longen volpompt met water. Mulder: 'Dan is het vaak einde verhaal.'

Tips

De dierenarts raadt boeren altijd aan om bij het inbrengen van de slang goed te voelen, te luisteren en te ruiken.

Mulder merkt dat melkveehouders het vaak spannend vinden om zelf hun koeien te drenchen. 'Die onzekerheid is niet nodig. Het werkt hetzelfde als het inbrengen van een sonde bij een kalf.'

Oppepper

De dierenarts ziet dat een toenemend aantal boeren de leenpomp van de praktijk gebruikt of zelf een drenchpomp aanschaft. 'Als meer mensen de therapie inzetten, kan het dus ook vaker misgaan.' Mulder is voorstander van drenchen en dat geldt ook voor haar collega's. 'Het geeft een oppepper. Maar doe het alsjeblieft zorgvuldig.'

De dierenarts raadt de therapie aan bij verse koeien die niet goed willen opstarten en mogelijk met een energietekort kampen. Ook koeien die tegen de vlakte liggen, bijvoorbeeld door melkziekte, zijn geschikte kandidaten. Dat geldt eveneens voor dieren die niet fit zijn.

E. coli

En wat gedacht van koeien met E. coli? Naast het infuus met zoutoplossing (door de dierenarts ingebracht) en het toedienen van antibiotica, is drenchen met water en elektrolyten bij deze dieren aan te raden. 'Het geeft goede resultaten', zegt Mulder. 'Boeren bellen ons er vaak voor op. U spoelt de gifstoffen uit het lichaam.'

Tot slot is drenchen aan te bevelen om een lebmaagverdraaiing te voorkomen. Want als de pens vol staat met water, heeft de lebmaag minder ruimte om te draaien.

Poeders

De dierenarts adviseert om altijd lauwwarm water te gebruiken, zo'n 40 tot 60 liter. Alleen in de zomer, bij hittestress, kan drenchen met ijskoud water gewenst zijn. 'Maar doe dit in overleg met uw dierenarts.' Soms is het toevoegen van een drenchpoeder nuttig, bijvoorbeeld voor extra energie of een betere spijsvertering.

Tot slot heeft Mulder nog wat tips. Drench nooit een opgelopen koe, omdat ze het water weer terug zal geven. 'Houd verder de kop te allen tijde in de natuurlijke houding, ook tijdens het drenchen, zodat het speeksel eruit loopt en niet de luchtpijp in. En wilt u de koe een pil, magneet of bolus geven? Doe dit dan na het drenchen, niet ervoor.'

Minder ellende

Voor Bos blijft drenchen een vast onderdeel in de nazorg van verse koeien. 'Het werkt preventief. We hebben er minder ellende door.'

Zo voorkomt u problemen bij drenchen

1. Voelen. Bij de hals van de koe voelt u één starre buis: de luchtpijp. Daarachter zit de slokdarm. Die is normaal nauwelijks voelbaar. Nadat de sonde goed is ingebracht, voelt u twee starre buizen: de luchtpijp en de slang in de slokdarm. 2. Luisteren. Blaas in de slang en luister. Als u de penssappen hoort borrelen, is het goed. Hoort u niets? Dan is het mogelijk dat de slang in de longen zit. Bij korte slangen is dit iets lastiger. U moet misschien harder blazen. 3. Zuigen. Bij een drench met een kort mondstuk – het deel van de slang dat de koe in gaat – zuigt u aan de slang. Trekt deze vacuüm, dan is het goed. Dan wordt de wand van de slokdarm tegen het uiteinde van de slang gezogen. In de luchtpijp kan de slang niet vacuüm trekken omdat de kraakbeenringen de luchtpijp openhouden. 4. Ruiken. Ruikt u een zure pensgeur, dan zit de slang goed.