Film over veehouders verdient groot publiek

Wat houdt de melkveehouder van vandaag de dag echt bezig; waar is hij of zij mee bezig en hoe wordt er gedacht over en geworsteld met de veelbesproken transitie waar de melkveehouderij aan zou moeten voldoen?

Busquet vroeg het zes melkveehouders met uiteenlopende bedrijfsvoeringen.

• Hans Kroodsma uit Jannum (gangbaar, natuurinclusief);
• Welmoed Deinum uit Sondel (biologisch-dynamisch en huisverkoop);
• Tjerk en Jan Bart Hof uit Oldeberkoop (traditioneel, maar grondgebonden);
• Jaring Brunia uit Raerd (Biologisch);
• Reijer den Hartog uit Kollum (grootschalig (kapitaal)intensief) en
• Geert Broersma uit Damwoude (gangbaar, natuurinclusief).

Alle zes komen ruim aan het woord. Ze vertellen door de hele film heen, die in totaal ruim een uur duurt, uitgebreid over hun bedrijfsvoering en de keuzes die ze hebben gemaakt.

Kansen en uitdagingen

Daarnaast gaat iedere boer in op de kansen en uitdagingen die ze voor de toekomst zien. De documentaire schetst zo een uitgebreid beeld van zes verschillende bedrijfsmodellen en agrarische ondernemers die een zekere trots uitstralen, of in het Fries: grutsk. Die uitgebreidheid is meteen een belangrijk pluspunt van Grutsk. Geen hap-snapfilm, maar ruimschoots ruimte voor de hoofdrolspeler.

Bij de aankondiging stelt de filmmaker dat wordt geprobeerd antwoord te vinden op de vraag 'Wat is de best haalbare harmonie tussen de melkveehouderij, het Friese landschap de natuur en maatschappelijke acceptatie?' Hieraan vastgeknoopt wordt de vraag 'Moet de melkveehouderij veranderen, waarom en hoe?'

Geen antwoord

Het interessante van de documentaire is dat deze vragen en thema's wel duidelijk aan de orde komen, maar dat er niet gekoerst wordt op het vinden van een eenduidig antwoord. Wellicht is dat er ook wel helemaal niet. De filmmaker stuurt hoe dan ook bewust niet een kant op. De film concludeert niet, maar registreert slechts.

Wie de hele film goed bekijkt en beluistert, ziet en hoort zes boeren die allen worstelen met het dilemma hoe ze (nog) beter zichtbaar kunnen worden voor het grote publiek waar zij mee bezig zijn. Daardoorheen klinkt duidelijk ook de problematiek van vandaag de dag. Naast gebrek aan maatschappelijke acceptatie, is dat vooral ergernis en verbazing over regelgeving en bureaucratie.

'Regie is weg'

Maar op de vraag wat hem echt bezighoudt, antwoordt melkveehouder Tjerk Hof treffend: 'De regie van de sector, die is weg. Dat betekent dat iedereen een eigen mening vormt en uitdraagt, maar dat we als collectief niet kunnen laten zien waar we voor staan en waar we naartoe gaan. Er mist een stip op de horizon.'

Het is die worsteling die menig melkveehouder zal herkennen. Zeker de gangbare boeren. Opvallend in de film is namelijk dat de twee jonge biologische melkveehouders zich duidelijk anders uitspreken over hoe de sector volgens hen moet veranderen. 'We hopen ook dat andere boeren het zo gaan doen als wij', zegt Welmoed Deinum bijvoorbeeld. Geen van de gangbare boeren doet zulk soort uitspraken

Stof tot nadenken

Het is allemaal stof tot nadenken voor een ieder die de film gaat zien. Dat is ook het hoofddoel van Busquet. Hij sprak uitgebreid met het Nordwin College en Van Hall Larenstein, voordat hij startte met het schrijven van het script voor de film.

Met beide onderwijsinstellingen kwam Busquet overeen dat de documentaire bij het lesmateriaal wordt gebruikt. Ook provincie Fryslân, Wetterskip en LTO toonden vergaande interesse om de film breed in te zetten. Deze kan worden gebruikt als instrument voor het openen van de discussie over de toekomst van de melkveehouderij. In Friesland in het bijzonder.

Groter publiek

Het zou mooi zijn als ook een groter publiek de film kan bewonderen. Zeker alle melkveehouders, maar vooral ook burgers. Daarvoor is de documentaire eigenlijk ook bedoeld. De filmmaker laat weten via de provincie Fryslân met Omrop Fryslân te spreken over zo'n mogelijkheid.

In dat geval moet de documentaire wel een stuk worden ingekort. Zeker voor het grote publiek is dat geen probleem en de film kan het ook best hebben. Hoe boeiend ook, het tempo ligt in het begin aan de lage kant. Als daar iets meer materiaal uit wordt gesneden, verdient de film ook echt een groter publiek.