Stikstof trekt veehouderij in politiek bal

De veehouderij vormde bij lange na niet de hoofdmoot tijdens het jaarlijkse politieke bal rond de miljoenennota. Maar door de recente stikstof-uitspraak van de Raad van State en de daardoor vastlopende bedrijvigheid in Nederland werd de veehouderij wel in verschillende de speeches van fractievoorzitters en even zoveel interrupties ter sprake gebracht.

Woningen bouwen of de veehouderij in stand houden. Tot die keuze werd de vraag of de veestapel in Nederland moet halveren teruggebracht. D66-leider Rob Jetten verdedigde de uitlatingen van zijn partijgenoot Tjeerd de Groot van vorige week.

'Het bouwen van woningen staat op één. De natuur moet je ook goed blijven beschermen. De stikstofproblematiek waar wij nu in zitten, is een uiting van een vastgelopen economisch systeem.'

Sociaal en eerlijk

Jetten vond Jesse Klaver, fractievoorzitter van GroenLinks, aan zijn zijde. Die wil een verdere sanering van de veehouderij wel 'sociaal en eerlijk regelen'.

'Jarenlang hebben we gedacht dat we ongebreideld konden groeien, dat natuur geen prijs had, geen waarde. Dit systeem, dit businessmodel, waarin we honderden miljoenen dieren in Nederland slachten, ook voor de export, is niet houdbaar. Daar zullen we in een veel sneller tempo dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden vanaf moeten.'

SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij vroeg aan Klaver waar hij de financiering voor deze 'sociaal en eerlijke' sanering vandaan wil halen. In de tegenbegroting die de oppositiepartijen PvdA, GL en SP voorafgaande aan de algemene beschouwingen presenteerde is daar geen post voor opgenomen.

Half miljard

'Ik denk dat je minimaal moet rekenen op een half miljard per jaar en misschien nog wel meer, afhankelijk van hoe je de uitkoop precies vormgeeft en in welk tempo je dat doet. Over deze zaken zijn misschien nog grote meningsverschillen. Maar hierover moeten we het debat voeren en hierop moeten we besluiten nemen. Lef is nodig, want als we hier niet de grote stappen durven te zetten, dreigt 2020 een verloren jaar te worden', aldus Klaver.

De VVD wil zich nog niet laten dwingen tot het maken keuzes in het stikstofdebat. Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff wees in het debat op de 40 procent van de stikstof die van over de grenzen komt.

'Wij hebben ook gewoon te maken met een klein land waarin je veel wilt doen en waar, in letterlijke zin, ook nog eens veel aan komt waaien. Binnen de 60 procent die wij in de hand hebben, moeten we een oplossing zoeken. Die gaan we ook wel vinden, maar nog niet vandaag.'

Slecht gevoel

CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma zei dat hij 'een slecht gevoel' overhield aan 'antiboerenplan van D66'. 'Het beeld blijft hangen dat met één pennenstreek de helft van de agrarische sector is weggestreept. Ik vind dat niet goed en niet verstandig. We weten dat onze agrarische sector in de toekomst van enorm belang wordt, juist voor de voedselvoorziening, niet alleen hier, maar mogelijk zelfs wereldwijd. Daarmee is en blijft het ook een enorme economische factor voor Nederland.'

Heerma, die wel erkent dat een transitie van de landbouw nodig is, opperde om bij bouwprojecten in de omgeving te kijken of er oudere boeren zonder bedrijfsopvolging zitten die wellicht bereid zijn zich te laten uitkopen. 'Dan kan een goed gesprek voeren over een eerlijke prijs voor nog aan te wijzen dure bouwgrond weleens effectiever zijn om tot oplossingen te komen, dan goeie boeren met een goedlopend bedrijf wegpesten over de grens. Ik denk dat je dan echt resultaten kunt boeken. Daar doe je meer mee dan met zo'n verhaal dat de helft van de veestapel moet verdwijnen.'

Het voorstel van CDA werd gedeeld door D66-leider Jetten die ook boeren wil helpen om sneller een overstap te maken naar kringlooplandbouw. 'Als we die keuze durven te maken, als we volop durven te kiezen voor de kringlooplandbouwvisie van deze minister, dan kunnen we de veestapel laten inkrimpen, de stikstofuitstoot terugdringen en daarmee heel veel ruimte creëren voor die broodnodige woningen.'

Prioriteiten

ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers zei tijdens zijn inbreng dat de stikstof-uitspraak van de Raad van State ervoor heeft gezorgd dat de politiek prioriteiten moet stellen. 'Die liggen niet bij een verhoging van de maximumsnelheid en niet bij ongebreidelde groei van het vliegverkeer. Onze prioriteit ligt wél bij de omslag naar een kringlooplandbouw die onder de bezielende leiding van de minister van Landbouw is ingezet. Maar dan wel met de boeren; niet over en zonder de boeren, maar samen met hen.'

Bij de oplossing van het stikstofvraagstuk zijn er voor het kabinet geen taboes. Ook een krimp van de veestapel is dat niet, liet landbouwminister Carola Schouten onlangs weten. Wel wil het kabinet de adviezen van de commissie Remkes afwachten.

Sanering

Daarnaast is er in het regeerakkoord dat twee jaar geleden werd gesloten al besloten tot een warme sanering van de varkenshouderij. Coalitiepartijen CDA, VVD en CU wijzen hier regelmatig op, alleen voor D66 lijkt dit niet voldoende. In de deze week gepresenteerde landbouwbegroting voor 2020 is voor die sanering een post van 160 miljoen euro opgenomen.

Donderdag gaat premier Mark Rutte tijdens het vervolg van de algemene politieke beschouwingen in op de suggesties van de Tweede Kamer.