Nederlands varkensvlees in hoger segment

Achtergrond Varkens Ilona Lesscher 12 sep 2019 om 13:16uur

Het Actieprogramma Vitalisering Varkenshouderij is herzien en woensdag naar de Tweede Kamer gestuurd. De partners van de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) stellen 80 miljoen euro extra beschikbaar om de positie van de Nederlandse varkenssector te versterken.

Nederlands+varkensvlees+in+hoger+segment

'De komende tien jaar worden bepalend voor de Nederlandse varkenshouderij. Door maatschappij en politiek worden we nu continu op issues gepind. Dit herijkte programma is ambitieus, maar we laten zien dat we een duurzame visie hebben met acties die zijn gericht op een maatschappelijk verantwoorde varkenshouderij. Acties die we ook uitvoeren', zegt Linda Janssen, voorzitter van coalitiepartner Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV).

Aanleiding om het programma van juni 2016 te herzien is de toetreding van de nieuwe partners Agrifirm, ForFarmers, TopigsNorsvin en Vion tot de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij (in 2016 bestond die uit POV, ministerie van LNV en Rabobank), de LNV-visie op Kringlooplandbouw, het Klimaatakkoord en het Urgendavonnis van juni 2019.

'Doorpakken'

De komende vier jaar moet een solide basis worden gelegd voor een langjarige aanpak, zegt Janssen. 'Overheid en maatschappelijke partners hebben hun stip op de horizon. Nu is ook voor ons het moment daar om door te pakken.'

Uitwerking PAS kan fundament onder programma wegslaan

Linda Janssen, voorzitter van de POV

Het actieprogramma kent vijf ambities: goede zorg voor de leefomgeving, een centrale positie in de circulaire economie, erkende bijdrage aan klimaat en energietransitie, robuuste en gezonde varkens in een diervriendelijke houderij en mondiaal koploper in marktgerichtheid en ketensamenwerking.

Per onderdeel is uitgewerkt voor welke opgaven de sector staat, wat de ambities zijn, in welke context die geplaatst moeten worden, welke strategische overwegingen eraan ten grondslag liggen en tot welke maatregelen dat leidt voor de komende vier jaar en tot 2030.

80 miljoen euro beschikbaar

Om het herziene Actieprogramma Vitalisering Varkenshouderij te realiseren, stellen het Rijk en de private partners samen 80 miljoen euro extra beschikbaar. De varkensvleesketen staat voor een productiewaarde van ruim 6 miljard euro.

Waar het in essentie om gaat, is dat de Nederlandse varkenshouderij haar positie en ontwikkelingsruimte behoudt, geeft Janssen aan. De varkenshouderijketen heeft voldoende kritische massa nodig om koploperschap op duurzaamheid en circulaire kringloopeconomie te kunnen versterken.

Daarin liggen voor de komende jaren ook de grootste uitdagingen, zegt Janssen. 'We hebben het dan in het bijzonder over het aanpakken van emissies bij de bron en de rol van het varken als kringloopdier.'

Tekst gaat verder onder kader.

Neutrale CO2-footprint goed voor positie Holland Varken

De Nederlandse varkenshouderij wil in 2050 een neutrale carbon footprint. Deze footprint kan omlaag door enerzijds het aandeel rest- en bijproducten uit de humane voedingsketen te vergroten (90 procent in 2030) en het toepassen van alternatieve eiwitrijke veevoergrondstoffen zoals diermeel, insecten, algen en wieren. Anderzijds wordt erop ingezet dat in 2030 80 procent van de grondstoffen lokaal, regionaal of in Europa is geteeld. Reductie van de carbon footprint is niet alleen goed voor het klimaat, maar kan volgens de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij ook ingezet worden voor de internationale positionering van het ketenkwaliteitssysteem Holland Varken. Dat moet een begrip worden dat synoniem is aan voedselveiligheid, dierenwelzijn, diergezondheid, duurzaamheid en traceerbaarheid. Het systeem moet zich onder andere onderscheiden door goede prestaties in CO2-foodprint, gezondheid en mineralenkringlopen. Een te bouwen digitale infrastructuur die de verschillende schakels met elkaar verbindt, waardoor ketens ontstaan, moet de traceerbaarheid garanderen. De Coalitie Vitale Varkenshouderij spreekt hier van virtuele integraties met bedrijven- en dierpaspoorten.

De transitie van de varkenshouderij en de ontwikkeling van ketenconcepten moeten er volgens Janssen in Nederland toe leiden dat de sector de maatschappelijke waardering krijgt die het verdient. Internationaal moet het ervoor zorgen dat Nederland zich doorontwikkelt tot een producent die zich internationaal onderscheidt.

'Nederlands varkensvlees, Holland Varken, als premiumproduct', zegt Janssen. 'De markt is enorm, ook internationaal. Elk onderdeel van het varken moet de meest waardevolle bestemming krijgen. En het geld dat daarmee wordt verdiend, moet in de keten eerlijk worden verdeeld. Zo ontstaat op primaire bedrijven financiële ruimte voor noodzakelijke investeringen in duurzaamheid en dierwelzijn.'

Punt van zorg

Punt van zorg noemt Janssen de ontwikkelingen met betrekking tot het Programma Aanpak Stikstof. Daarvoor moet volgens haar een oplossing komen, anders wordt de uitvoering op bijvoorbeeld de actielijn 'goede zorg voor leefomgeving' onmogelijk.

'We hebben ingestemd met een krimp van de sector met 180 miljoen euro. Parallel daaraan willen we ruimte om meer duurzame locaties te ontwikkelen. Dat vraagt flexibiliteit van landelijke en regionale overheden. Als dat er niet komt, worden de fundamenten onder het actieprogramma weggeslagen.'

Minder dan 10 procent

Verdere krimp dan die van de warme sanering noemt de POV-voorzitter ook overbodig. Uit eerste berekeningen van CoViVa blijkt dat de stikstofuitstoot van de varkenshouderij kan dalen van 21 procent tot onder de 10 procent, wanneer het actieprogramma met emissiearme stallen wordt uitgevoerd.

Dit najaar maakt de POV een ronde met het herijkte Actieprogramma Vitalisering Varkenshouderij langs alle regio's.

Jaarlijks 7,5 procent stallen op emissiebeperking

Naast de 'warme sanering' moet de ontwikkeling van brongerichte emissiebeperkende stalmaatregelen de komende jaren een significante bijdrage leveren aan een betere kwaliteit van de leefomgeving. Binnen de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij wordt dat het innovatiespoor genoemd. De inzet is dat er vanaf 2022 per diercategorie drie tot vijf stalmaatregelen zijn waarmee ammoniak, broeikasgassen, geur, fijnstof en endotoxinen worden gereduceerd. Het streven is dat vanaf 2022 jaarlijks 7,5 procent van de veehouderijbedrijven hierop aanhaakt, zodat in 2030 60 procent van de stallen emissiebeperkende stalmaatregelen toepast. Een ambitieuze uitdaging die alleen kans van slagen heeft als het Rijk meewerkt aan het testen en goedkeuren van nieuwe systemen, zo schrijft de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij (CoViVa). En als provincies en gemeenten vergunning verlenen voor het bouwen van nieuwe stallen. Binnen het Klimaatakkoord is 250 miljoen euro beschikbaar voor nieuwe stalsystemen in de melkvee- en varkenshouderij. Als het aan de CoViVa ligt, worden verouderde stallen versneld afgeschreven en vervangen door stallen met een brongerichte aanpak.