Altijd genoeg drinkwater gaat niet vanzelf

Vleesvarkens en opfokzeugen drinken dagelijks flink wat water. 'Kijk je naar de resultaten van verschillende onderzoeken, dan ligt het tussen de 4 tot 10 liter per dier per dag', weet Anita Hoofs, onderzoeker bij Wageningen Livestock Research. Die waterbehoefte hangt van veel factoren af.

Onder andere van de leeftijd en het eiwitgehalte in het voer. Bij 10 procent meer of minder eiwit in het voer stijgt of daalt de waterbehoefte ook met bijna 10 procent. Zitten er in het voer veel suikers en zouten, dan stijgt de waterbehoefte.

De staltemperatuur heeft ook een duidelijk effect. De waterbehoefte per dag stijgt met 0,13 tot 0,2 liter bij elke graad stijging boven de comfortzone van de verschillende categorieën varkens.

Rondom voeropname

Driekwart van de wateropname vindt plaats rondom de voeropname. Bij vleesvarkens die via een droogvoerbak of brijbak onbeperkt kunnen eten, zal de wateropname goed verdeeld zijn over de hele dag. Bij opfokzeugen die een paar keer per dag droogvoer via de lange trog krijgen, zijn er flinke pieken in de wateropname.

Om aan de waterbehoefte te voldoen, is het minimum aantal nippels één per tien vleesvarkens. Bij opfokzeugen aan de lange trog zijn meer nippels nodig. Daarbij moet de drinknippel minimaal 800 milliliter water per minuut afgeven.

Ook bij brijvoer is minimaal één drinkplek per tien varkens nodig, ook al krijgen de varkens via het brijvoer meestal voldoende water binnen. Als het plotseling warm is of varkens door een andere oorzaak dorst krijgen, moeten ze vers water kunnen drinken.

Problemen met waterdruk

In de praktijk komt het voor dat de waterafgifte niet voldoende is. Dierenarts John Vonk van De Varkenspraktijk weet dat er regelmatig problemen zijn met de waterdruk. Deze kan bijvoorbeeld flink dalen tijdens het schoonspuiten van een afdeling. Varkens krijgen daardoor te weinig of helemaal geen water.

'Als varkens in die periode wel willen drinken omdat ze aan het eten zijn, of omdat het warm is in de afdeling, levert dat stress op. En stress is een risicofactor voor onder meer het ontstaan van staartbijten', merkt Vonk op.

Bij de aanleg van het drinkwatersysteem in de stal moet hier rekening mee worden gehouden, geeft de dierenarts aan. 'En anders moet je in ieder geval niet de stal gaan schoonspuiten als er een hoge waterbehoefte is.'

Piekbelasting berekenen

Eigenaar Joost Straathof van JSWater beaamt dat praktijkprobleem. 'Bij de aanleg van het drinkwatersysteem moet je altijd berekenen wat de piekbelasting is. Dus je moet rekening houden met schoonspuiten, een koelsysteem dat actief is of een luchtwasser die water tapt. Dat tel je op bij het waterverbruik van de varkens.'

Op basis van de piekbelasting bereken je volgens Straathof de diameter van de leiding, de benodigde druk en de minimale opbrengst van de waterzuivering of breektank. 'Zodat je zeker weet dat er altijd drinkwater beschikbaar is. Oók in de afdeling die zich het verst van de bron bevindt.'

Belangrijk is ook dat uit alle nippels in een stal minimaal 800 milliliter water per minuut komt. 'Dit kan met onze ECO-doorlaat', zegt Remco Heijmen van Impex. 'Die zorgt ervoor dat uit iedere nippel evenveel water komt. Onafhankelijk van de waterdruk tussen de 0,2 en 6 bar is de waterafgifte voor vleesvarkens en opfokzeugen 1 liter per minuut.'

Reduceerventiel

Straathof ziet de ECO-doorlaten vooral als een optie als er aparte drinkbakken of -nippels bij de vleesvarkens, gespeende biggen of zeugen in het kraamhok zijn gemonteerd. Bij vleesvarkens die hun voer uit een brijbak krijgen, adviseert de eigenaar van JSWater liever een reduceerventiel per afdeling.

'Bij brijbakken moet je de afgifte kunnen aanpassen. Als de varkens te veel water verbruiken, is het voer in de bak te nat en krijg je veel verlies. Drinken ze te weinig, dan zullen ze te weinig eten.'

Alles bij elkaar ziet dierenarts Vonk wel wat in een jaarlijkse water-apk. 'Je zou jaarlijks de opbrengst op een aantal punten moeten meten, zodat je zeker weet of een systeem ook goed functioneert.'

Salmonella voorkomen

Onderzoek van de waterkwaliteit blijft ook nodig. Want is er bij vleesvarkens sprake van een salmonellabesmetting, dan komt dat volgens Vonk meestal doordat de waterkwaliteit niet goed is.

'Met het toevoegen van zuur aan het drinkwater heb je dat snel weer onder controle. Belangrijker is dat je ervoor zorgt dat het water altijd van goede kwaliteit is', zegt Straathof. Bij het doorspoelen van de leidingen is gemakkelijk te controleren of het water schoon is, door het op te vangen in een witte emmer.

'Steeds meer bedrijven bouwen zekerheid in door continue desinfectie. Belangrijk is daarbij te controleren of het betreffende middel is toegelaten en of het wel goed werkt. Dat is onder andere afhankelijk van de zuurgraad van het water', laat Straathof weten.