Drainage aan de computer lijkt veelbelovend

De koeien van melkveehouder Evert Kremer staan op een zomerse ochtend tevreden in de wei. De grasmat aan de Oosterdijk in Stegeren ligt er ondanks de afgelopen droogteperiode prima bij. De koeien weten niet dat onder hun hoeven een uiterst innovatief drainagesysteem is aangelegd. Zowel de aanvoer als de afvoer van het drainwater wordt vanaf komend jaar geheel computergestuurd geregeld.

Het systeem is nog niet helemaal af, maar zowel Kremer als de specialisten die hem begeleiden zien al positieve tekenen. 'Hiernaast zie je gelige plekken en kweekgras en hier op het proefperceel niet', zegt hydroloog Gé van den Eertwegh. Hij wijst naar een perceel aan de overzijde van de aanvoersloot.

Proefperceel

Op het bedrijf van Kremer in het Overijsselse Stegeren is in het kader van het Programma Lumbricus een proefperceel aangelegd. De helft is niet gedraineerd, de andere helft heeft op iedere 6 meter een drain liggen. In combinatie met een naastgelegen referentieperceel, moeten de sensoren die zijn geplaatst genoeg velddata opleveren voor een lokaal toegespitst computermodel.

De twee regelbare aanvoer- en afvoerpunten aan de rand van het perceel zijn de kranen waar aan kan worden gedraaid. Kremer laat weten dat hij die mogelijkheid best kan gebruiken. 'Dit is voormalig ontginningsgebied, onder de teeltlaag ligt wit zand. Zo is het hier eerder te droog dan te nat. We beregenen ons grasland wel. Maar je blijft kwetsbaar, ook omdat je altijd rekening moet houden met eventuele beregeningsverboden.'

Als het systeem goed voldoet, wil de veehouder er ook andere percelen mee uitrusten. 'In een groeizaam jaar ben ik zelfvoorzienend, maar vorig jaar heb ik 3 hectare snijmais moeten bijkopen voor mijn 115 koeien. Als het jaar op jaar zo gaat, dan moet er wel wat gebeuren.'

Onderzoeksfase

Het systeem in Stegeren zit nu nog deels in de onderzoeksfase. Hoeveel water laat je wanneer in, hoeveel moet er via de afvoer weer uit? 'We willen weten hoe dit systeem zich verhoudt tot beregening en tot een ondergronds systeem, zonder automatische aan- en afvoerregulering', vertelt Van den Eertwegh. 'Wat is efficiënter: water bovengronds toedienen, of via drainage ondergronds naar de plantenwortels toevoeren?', vraagt hij.

'Dit is regelbare drainage 3.0. Het watergebruik wordt per perceel efficiënter en effectiever, terwijl je er als boer via de automatisering eigenlijk geen omkijken naar hebt', verwacht de hydroloog. Hij werkt samen met collega Janine de Wit aan het vertalen van alle meetgegevens in een computermodel.

Dit jaar werkt het systeem al in de praktijk. Komend groeiseizoen moet het draaien met automatisch geregelde wateraanvoer erbij. Zo nodig kan op locaties zonder toevoersloot gebruik worden gemaakt van een grondwaterpomp.

Lokale inpassing van systeem

In het model wordt rekening gehouden met neerslag, gewasverdamping en bewortelingsdiepte. Maar ook de weersvoorspelling voor de komende dagen wordt meegenomen. Daarmee wordt ieder systeem lokaal ingepast, legt De Wit uit. Of en hoeveel opbrengstverbetering kan worden verwacht, valt echter nog niet te voorspellen.

Kremer denkt dat het alleen maar positief kan uitpakken. 'Ik kan in het voorjaar eerder het land op en ook de bodem warmt eerder op. Zo kan ik beter bemesten.'

De veehouder kijkt intussen met voldoening naar het proefperceel. 'Ook zonder beregenen houdt de grasmat het in zo'n droge zomer als deze gewoon langer vol. En in de mais kan het alleen maar beter werken, omdat mais diepere wortels heeft ten opzichte van gras.'