Grootouderdieren vragen tophygiëne

Reportage Pluimvee Peter van Houweling 25 jul 2019 om 08:35uur

Gert-Jan Jonker uit Appeltern houdt grootouderdieren voor vleeskuikens. De uitgebreide hygiënemaatregelen vereisen zoveel aandacht en tijd, dat hij zijn meeste land verhuurt. Toch bracht hij op een perceel peilgestuurde drainage aan.

Als Jonker de verticale pvc-buis omhoog trekt, borrelt het water op in de afgeschermde sloot. Het zomerpeil in de buitensloot is hoger dan in de eigen sloot. Het buitenwater stroomt naar binnen.

De pluimveehouder regelt sinds vorig najaar zelf het peil in de eigen sloot, met peilgestuurde drainage. Hij heeft zo'n 25 hectare land, het merendeel daarvan verhuurt hij. Hij investeerde in peilgestuurde drainage om zijn land in goede conditie te houden. 'Dat komt weer terug in de huurprijs', legt hij uit.

De peilgestuurde drainage bevalt goed. © Peter van Houweling

Wat minder werken als je ouder wordt, gaat bij ons niet helemaal op

Gert-Jan Jonker, pluimveehouder in Appeltern

Sinds de afronding van de ruilverkaveling zo'n vijf jaar geleden, investeert Jonker in de conditie van zijn grond. In de jaren daarvoor is er in het gebied veel grond kort verhuurd en er is geschoven met percelen. Dat is de kwaliteit niet ten goede gekomen.

Structuur op orde brengen

Jonker brengt op zulke percelen eerst de structuur weer op orde, strooit er zo nodig kalk op en draineert ze. Hij was geïnteresseerd in peilgestuurde drainage. Een POP3-subsidie hielp hem om dat eens te proberen.

De grootouderdieren vragen dagelijks veel aandacht en werk. Daarom verhuurt Jonker bijna al zijn land. Ook het land waar hij de peilgestuurde drainage heeft aangelegd.

In drie stallen heeft hij 28.000 grootouderdieren. Die houdt hij al meer dan vijfentwintig jaar op contract voor het Amerikaanse bedrijf COBB. De eieren en de kuikens van de ouderdieren zijn voor de export. Dat kan over de hele wereld zijn, zoals in Europa, Rusland, het Midden-Oosten en Zuid Afrika.

Kipconcepten in opkomst

Het gaat om de traditionele vleeskip, legt Jonker uit. In Nederland zijn kipconcepten in opkomst, zoals de Sterkip. Maar buiten Nederland is nog heel weinig belangstelling voor dit soort concepten. Wereldmarktleider COBB focust daar minder op.

In Nederland zijn zeven productiebedrijven van grootouderdieren. Jonker krijgt zijn dieren uit het Gelderse Herveld en uit Engeland. In Herveld heeft COBB het basisfokbedrijf voor vleeskuikens.

Voor het bedrijf van Jonker gelden zeer hoge hygiëne-eisen. Iedereen die in een stal komt, moet minstens vijf minuten douchen bij het in- en uitgaan. Op de douche zit een klokje dat de tijd bijhoudt. De pluimveehouder laat geen mensen in de stal als dat niet echt nodig is. Hij heeft een parttime medewerker. Zij had eerst twee duiven, maar deed die de deur uit, omdat ze bij Jonker wilde werken.

Het bedrijf telt 28.000 grootouderdieren. © Familie Jonker

Besmettingsrisico vermijden

Elk risico van besmetting moet vermeden worden. Gert-Jan, Leonie en hun dochter Sanne Jonker mijden daarom plekken met pluimvee, zoals dierentuinen en kinderboerderijen. 'We zoeken het niet op', zegt Leonie Jonker. Is het altijd goed gegaan? Gert-Jan Jonker knikt. Zijn vrouw tikt op de tafel: 'Dat kloppen we af.'

Wat als er binnen een straal van 500 meter een ander pluimveebedrijf zou komen? 'Dan zijn nú de kippen weg', antwoordt Jonker. In het contract met COBB staat dat er binnen een straal van een kilometer geen ander pluimveebedrijf mag zijn.

Voor het houden van de hoogwaardige dieren gelden uitgebreide protocollen. Zo legt Jonker dagelijks veel informatie vast, zoals temperatuurverloop en watergebruik. 'Als je er eenmaal mee werkt, is het goed. We doen het al 25 jaar', zegt Leonie Jonker.

'Redelijk stabiele' inkomsten

Het pluimveebedrijf zorgt voor 'redelijk stabiele' inkomsten. 'Dat is wel prettig.' Een keer per jaar staat het bedrijf vijf tot zes weken leeg om de stallen schoon te maken en reparaties uit te voeren. Dan gaat het gezin altijd met vakantie.

Toen Gert-Jan Jonker het bedrijf van zijn vader overnam was het een legpluimveebedrijf met 12.000 legkippen. Hij was toen 20 jaar. Kort daarna overleed zijn vader. In 1993 deed hij de legkippen de deur uit en startte hij met 10.000 grootouderdieren in twee nieuwe stallen. Die bouwde hij op de achterkant van zijn land, aan een nieuw aangelegde weg.

Bedrijfsuitbreiding

Van lieverlee breidde de pluimveehouder het bedrijf uit. Eerst samen met zijn moeder, die tot haar 82ste altijd meewerkte op het bedrijf. In 2001 bouwde hij de derde stal en het huidige woonhuis op de nieuwe locatie en zes jaar geleden verlengde hij alle drie de stallen met 30 meter.

Die extra lengte zorgt wel voor meer werk, vooral bij het rapen van de grondeieren. Jonker rekent voor: 'Twee keer per dag tien minuten per stal, maal drie stallen, is een uur per dag. Wat minder werken als je ouder wordt, gaat bij ons niet helemaal op.'

In de voormalige boerderij wonen nu mensen uit Amsterdam. Ze hebben op een leuke manier interesse in het bedrijf, vertelt Jonker. 'Als ik de trekker uit de schuur haal, wil hij gelijk een stukje rijden.'

Peilgestuurde drainage in sloot

Gert-Jan Jonker legde vorig jaar september peilgestuurde drainage aan in een doodlopende sloot in een perceel van hem. Aan de 'open' kant van die sloot zit een duiker onder een dam door, die uitkomt op een sloot van het waterschap. Daar heeft hij een sluisje geplaatst, met een verticale pvc-buis. In die buis zit een opening die hoger ligt dan de uitstroomopeningen van de drainbuizen. Pas als het slootpeil van de doodlopende sloot hoger komt dan die opening, stroomt het water de sloot uit. Zolang staat het waterpeil in die sloot hoger dan de uitgangen van de drains. Het water kan dus niet uit de drains komen. Integendeel, de druk van het slootwater zorgt er juist voor dat de drains vol water blijven en zo voortdurend de grond vochtig houden. Bij droogte blijft de ondergrond zo altijd vochtig. Als de sloot bij stortbuien snel te vol wordt, kan Jonker de pvc-buis eruit halen, zodat het overtollige water snel in de buitensloot stroomt. De ondernemer kan zo zelf regelen of de drains het water afvoeren of vasthouden.