Druppelirrigatie zorgt voor meer tonnen

Akkerbouwer Rob Meeuwissen uit Gastel heeft op het eerste gezicht een overzichtelijk bouwplan: ruwweg de helft aardappelen en de helft mais plus nog enkele percelen wintergerst en suikerbieten. Maar het is minder overzichtelijk dan het lijkt. Want veel aardappelpercelen liggen bij rundveehouders in de wijde omtrek.

'Het draait om de aardappelen', zegt Meeuwissen. Hij teelt de fritesrassen Ivory Russet voor Lamb Weston/Meijer en Fontane voor Agristo. Bovendien teelt hij 5 hectare pootgoed voor eigen gebruik.

Ruilen

De meeste aardappelpercelen ruilt de ondernemers met rundveehouders. Hij merkt dat bij rundveehouders de interesse groeit in ruilland. In ruil voor een perceel van bijvoorbeeld 5 hectare voor aardappelen bij de rundveehouder teelt de akkerbouwer voor die veehouder 5 hectare mais op zijn eigen bedrijf. De veehouder kan daarop zijn mest kwijt, hij heeft er geen werk aan en hij doet op een makkelijke manier aan graslandvernieuwing.

Het voordeel voor Meeuwissen is dat hij elke keer op nieuwe grond aardappelen teelt. Hij is enthousiast over de samenwerking. 'Op die manier kun je elkaar helpen. Samenwerken kan veel meer.'

Heen en weer rijden

Het ruilland ligt op veel plekken, dichtbij maar ook verder weg, tot op 15 kilometer afstand. Het vraagt wel extra tijd, onder andere voor het heen en weer rijden met de regenhaspels en voor het verzetten ervan. 'In 2018 hebben de trekkers vijfhonderd uur extra gelopen voor het op en neer rijden met de haspels. Dat was op den duur niet leuk meer.'

De akkerbouwer heeft zelf vier haspels met vier losse pompen. Als de nood hoog is, kan hij bovendien gebruikmaken van haspels van veehouders in de buurt. Drie van zijn vier pompen zijn geluidsarm. Dat is nodig om overlast voor omwonenden te minimaliseren, legt hij uit. Mede daarom gebruikt hij er geen trekkers voor. De ene pomp die niet geluidsarm is, zet hij alleen in als de nood hoog is.

Rampen

Ondanks de vele overuren voor het beregenen heeft de ondernemer liever droge dan natte jaren. 'Geef mij maar droge jaren: minder kilo's en meer euro's. In de landbouw moeten we het van de rampen hebben. Geen ramp is pas een ramp. In 2016 waren de aardappelen duur. Toen zaten wij slecht en hadden anderen geluk. Het zij zo.'

Meeuwissen doet met Delphy voor het vierde jaar een proef met druppelirrigatie. Hij doet dit onder andere om burgers te laten zien dat akkerbouwers duurzaam bezig willen zijn door water efficiënt te gebruiken. Hij vindt het ook een voordeel dat er veel minder water verdampt dan met een haspel.

Stroom en water

Druppelirrigatie kan niet overal. Bij een te hoog ijzergehalte van het water raken de irrigatieslangen verstopt. Er moet ook stroom beschikbaar zijn op korte afstand en een waterbron. Op veel ruilpercelen is geen water of geen stroom beschikbaar. Er zijn units met zonnepanelen, maar die zijn duurder.

Meeuwissen kiest voor druppelirrigatie vooral percelen uit die niet recht zijn of die grenzen aan buren die hinder kunnen hebben van het water of het geluid van de pomp.

Effectiever toedienen

Dit jaar ligt er op 3 hectare druppelirrigatie. Een bedrijf legt voor de akkerbouwer gelijk na het poten en aanaarden de druppelslangen tussen elke twee ruggen, op 1,5 meter. Per saldo geeft hij niet minder water, maar het water wordt wel veel effectiever toegediend, elke dag een beetje, afhankelijk van de gewasverdamping. Bijvoorbeeld op hete dagen krijgt het gewas dagelijks 6 millimeter.

Na het doodspuiten en voorafgaand aan het rooien worden de slangen uit het gewas gehaald. Het leggen van de slangen en het verwijderen ervan kost enkele uren per hectare. Meeuwissen noemt dat als nadeel van druppelirrigatie. Bovendien geeft druppelirrigatie meer rompslomp, het is een stuk duurder dan een haspel en de slangen zijn al na drie of vier jaar versleten.

Voordelen

Daartegenover staan duidelijke voordelen. Er gaat veel minder water verloren door verdamping en het kost veel minder diesel. Bovendien heeft wind geen enkele invloed en is het risico van diefstal kleiner, omdat het systeem geen duur metaal bevat. Een duidelijk voordeel is de meeropbrengst. Uit een proefrooiing in 2018 bleek dat het geïrrigeerde proefperceel omgerekend 10 ton aardappelen meer per hectare opbracht dan beregende percelen.

Toch verwacht Meeuwissen niet dat veel akkerbouwers zullen overschakelen op druppelirrigatie, alleen voor percelen die niet recht zijn of aan huizen grenzen, en voor kapitaalintensieve teelten, zoals bloembollen en pootaardappelen, en voor teelten die meerdere jaren op een perceel staan, zoals asperges of fruit.