Bodemscan dringt door in boomkwekerij

Drie vierdejaarsstudenten van de opleiding Tuin- & Akkerbouw aan de HAS Hogeschool in Den Bosch deden onderzoek naar het gebruik van bodemscans in de boomteelt. Hoewel remote sensing in de akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt inmiddels een bekend verschijnsel is, maken boomkwekers daar nog nauwelijks gebruik van, concludeerden Bart Nelen, Twan Kranenburg en Roy Mouris.

De studenten deden literatuuronderzoek en interviewden boomkwekers en adviseurs over hun ervaringen met bodemscans. Daarnaast voerden zij bij vijf boomkwekers in Zuidwest-Brabant bodemscans uit en gaven zij advies over mogelijke maatregelen om verschillen in de bodem van een perceel aan te pakken.

Uniforme behandeling

Aanleiding van het onderzoek was het feit dat percelen op boomkwekerijen vaak een uniforme behandeling krijgen, terwijl de bodem niet uniform is. De vraag richtte zich op hoe boomkwekers met meer inzicht in de bodem hun bedrijfsresultaat kunnen verbeteren.

Nelen, Kranenburg en Mouris vroegen adviseurs, onderzoekers en telers in de sectoren die al met teledetectie werken naar hun ervaringen met bodemscans. Kwekers gaven aan dat de meerwaarde vooral zit in een kwaliteitsverbetering van de gewassen. Dit kwam naar voren toen zij experimenteerden met methodes om de bodem te verbeteren op basis van het inzicht dat de scans opleverden.

Vijf deelnemers

Adviseurs vinden dat de resultaten van de bodemscans redelijk betrouwbaar zijn, zeker met grondmonsters als aanvulling. Onderzoekers wijzen erop dat kwekers zelf vaak al veel kennis hebben over hun percelen en dat een bodemscan niet altijd veel nieuws oplevert.

Vijf boomkwekers, waarvan vier nog geen ervaring met bodemscans hadden, namen aan het praktijkonderzoek deel: plantenkwekerij Joost Sterke in Haaren, Lodders Boomkwekerijen in Wernhout en boomkwekerijen Louis van den Broek in Zundert, Dictus-Hereijgers in Achtmaal en Poppelaars in Sprundel.

Aan alle deelnemers vroegen de studenten tegen welke bodemproblemen zij aanlopen. Bij de een is dat de droogte, bij de ander een verschil in lichtere en zwaardere grond op één perceel.

Groeiverschillen

Meerdere kwekers hebben te kampen met groeiverschillen, waardoor hun bomen en planten niet uniform zijn en zij veel werk hebben aan het sorteren. Ook de lengte- en dikteverhouding van de producten zijn belangrijk, evenals de vertakking en de wortelkwaliteit.

Nadat de studenten verschillende bodemscanmethodes hadden vergeleken, gebruikten zij de Verisscanner voor de scans van percelen bij de deelnemers. Dit apparaat meet, gekoppeld aan een trekker, de geleidbaarheid op een diepte van 0 tot 30 en 0 tot 90 centimeter. Het kan op zandgronden ook de zuurgraad en het organischestofgehalte bepalen.

Bij de analyse van de onderzochte percelen heeft het drietal ook andere beschikbare informatie meegenomen, zoals Topotijdreis (gedetailleerde kaarten die laten zien hoe een gebied zich in de loop van tientallen jaren heeft ontwikkeld), Normalized Difference Vegetation Index (NDVI)-kaarten (kaarten die een beeld geven van het groen in de gewassen) en hoogtekaarten. Verder zijn profielkuilen gebruikt en vochtmetingen, verdichtingsmetingen en metingen met een handscanner gedaan om meer informatie boven water te krijgen over de percelen.

Vijf scenario's

Op basis van de resultaten hebben de studenten vijf scenario's uitgewerkt: grondbewerking, bekalken, draineren en beregenen, compost strooien en zonering (variabel beplanten). Daarmee kunnen de boomkwekers hun bodem en bedrijfsresultaten verbeteren. Volgens Nelen, Kranenburg en Mouris is vervolgonderzoek nodig om de exacte meerwaarde te bepalen.

Eigenaar Marc Lodders van Lodders Boomkwekerijen vindt dat het onderzoek nuttige adviezen heeft opgeleverd. 'Wij hebben onze trekkers al uitgerust met gps en de bodemkaarten zijn een waardevolle aanvulling. Volgend jaar willen we de informatie inzetten om in de beukenteelt uniformere bomen te kweken.'

Grote verschillen

Op het onderzochte perceel bij boomkweker Louis van den Broek blijkt in het verleden een ven te hebben gelegen. Dat kan grote verschillen in zuurgraad, organischestofgehalte, geleidbaarheid en hoogte verklaren.

Laurens van Haperen, die na zijn opleiding aan de HAS sinds 2017 werkzaam is bij de kwekerij, is enthousiast. 'In feite tonen de bodemscans aan wat je eigenlijk al wist. Maar ze bieden mogelijkheden om iets aan de problemen te doen. Aangezien we een breed assortiment hebben, kunnen we met de beplanting op de verschillen inspelen.'