'Bodemscan geeft teler inzicht in oorzaak verschillen'

Het HLB introduceerde vorig jaar een compact sensorlaboratorium, de Lab-in-a-Box. Dit is door SoilCares in Wageningen ontworpen en werkt met een MIR- en XRF-sensor. Aan de hand van kalibratiedata wordt de sensormeting omgezet naar de chemische kenmerken van de bodem. Zo kan het HLB binnen twee uur een volledige bemestingsanalyse maken.

Bemestingsadviezen verbeteren

Het HLB gaat de sensortechnologie onder andere inzetten voor het verbeteren van bemestingsadviezen. 'Bij een traditionele bodemanalyse gaat het te vaak om één bodemmonster per perceel of hectare. De uitslag ligt vaak ver van de waarheid, omdat er veel variatie is binnen een perceel. Met meer monsters per hectare is dat in beeld te brengen', legt Albert Wolfs van het HLB uit.

De teeltadviseur rekent voor dat het bij een bouwvoor van 25 centimeter per hectare gaat om 2.500 kuub grond. Omgerekend zo'n 150 vrachtwagens à 20 ton. 'In de praktijk komt het wel voor dat we één monster steken op een perceel van 10 hectare. Een akkerbouwer moet dan niet denken dat een Pw-getal van 56 voor het hele perceel klopt.'

Vijf grondmonsters per hectare

Bij het sensorlaboratorium gaat het HLB werken met vijf grondmonsters per hectare. Dat kan in één keer met de AM-bemonstering, geeft teeltadviseur Geert Horlings van het HLB aan. 'We werken dan in stroken van 6 meter in de bewerkingsrichting. Telers kunnen op deze wijze makkelijk starten met precisielandbouw, zonder dat ze dure machines hoeven aan te schaffen.'

Een tweede mogelijkheid is om de bemonsteringskaart te maken op basis van bijvoorbeeld een biomassa-, hoogte- of opbrengstkaart. 'Bij deze methode moeten de machines plaatsspecifiek kunnen werken. Denk bijvoorbeeld aan bekalken, bemesten, beregenen en toedienen van granulaat of bodemherbiciden', zegt Horlings. De monsters worden verwerkt in het laboratorium van De Groene Vlieg in Dronten, sinds enige tijd onderdeel van de HLB-groep.

Voorbewerkingen

Het sensorlaboratorium maakt de analyse op basis van een kleine hoeveelheid grond, misschien een half vingerhoedje. De uitslag is binnen enkele minuten bekend. 'De bodemanalyse zelf is maar weinig werk. Wat eraan voorafgaat, de voorbewerkingen, vraagt meer aandacht. Voor een goede analyse is het belangrijk om het monster zo goed mogelijk te homogeniseren.'

De techniek in de Lab-in-a-Box is gebaseerd op de weerkaatsing van infrarood- en röntgenstralingen. Deze wordt gemeten door een een sensor en aan de hand van de kalibratiedatabase omgezet naar de chemische kenmerken van de bodem. Zo is een bemestingsanalyse te maken zonder gebruik van chemicaliën en extractievloeistoffen.

Relaties leggen tussen grondmonsters

SoilCares heeft een groot aantal grondmonsters traditioneel in het natchemisch laboratorium geanalyseerd, ook met de sensoren. Hierbij wordt steeds dezelfde sensor en wijze van analyseren gebruikt. Zo is het mogelijk om relaties te leggen. 'Alle grondmonsters worden bewaard om eventueel later alles door een nieuwe sensor te kunnen halen', zegt Horlings.

Wolfs vergelijkt de sensoren met een paar extra ogen. 'Als het gaat om het percentage organische stof of het kleipercentage, kunnen we met onze ogen al een soort analyse maken. De sensoren helpen ons en kunnen in totaal zo'n tachtig parameters vaststellen. Bij de uitkomst kijken we vooral naar fosfaat, kali, magnesium, pH, organische stof en percentage afslibbaar.'

De teeltadviseur geeft aan dat er verschillen zijn tussen een bodem- en een gewassensor. 'Een gewassensor levert geen stikstofkaart. Wat moet je bijstrooien aan stikstof? Zijn er wel goede rekenregels? Daar komt bij dat de oorzaak van de verschillen niet in beeld komt. Het voordeel van de bodemsensor is een uitslag waar je wat mee kunt.'

Grote variaties binnen perceel

Uit ervaringen van onder andere een pilot met zo'n twintig akkerbouwers in Nederland, blijkt dat de parameters binnen een perceel grote variaties kunnen laten zien. 'Op basis van verschillen in organische stof en percentage afslibbaar, is de dosering herbiciden aan te passen. Naar de toekomst toe kunnen plaatsspecifieke oplossingen van groter belang zijn om gewasbeschermingsmiddelen te behouden.' Plaatsspecifiek bekalken kan bij pH-verschillen binnen een perceel snel financieel resultaat opleveren, geeft Horlings aan.

'In een bouwplan met aardappelen en bieten is de optimale pH bijvoorbeeld 5,2. Met plaatsspecifiek bekalken kun je zorgen voor een zo optimaal mogelijke pH voor bieten en voorkom je dat sommige perceelgedeelten een te hoge pH krijgen, wat nadelig is voor aardappelen.'

Fosfaat

Een andere mogelijkheid van een intensieve bodemanalyse ligt volgens Horlings bij fosfaat. 'Bij een Pw-getal van 56 kan het bijvoorbeeld zijn dat de ene helft van het perceel een lagere Pw heeft en de andere een hogere. Splitsen van het perceel kan fosfaatruimte opleveren. Nu komen dat soort mogelijkheden niet in beeld.'