Stikstofbeleid moet aandeel leveren

Ingezonden Algemeen Opinie 17 jun 2019 om 09:56uur

Die uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) zal vergaande gevolgen hebben. Het is in ieders belang om gezamenlijke lessen te trekken uit het falende PAS, schrijft Teo Wams, directeur natuurbeheer bij Natuurmonumenten.

De stikstofuitstoot in Nederland behoort tot de hoogste ter wereld. Die stelling achtte de Volkskrant afgelopen zaterdag bewezen. Met de uitstoot van ammoniak staat ons land per hectare zelfs in de top vijf van meest vervuilende landen ter wereld. Het is de grootste bedreiging voor de natuur in Nederland en de belangrijkste oorzaak van ons biodiversiteitsverlies.

• Lees ook: 'Sector bevriest door uitspraak Raad van State'

Voor het broodnodige herstel van onze natuur, zonder economische ontwikkeling categorisch onmogelijk te maken, trad in 2015 het PAS in werking.

Dubbeldoelstelling

Onder het PAS lag een, wat Natuurmonumenten betreft, aansprekende dubbeldoelstelling: vermindering van stikstofdepositie in kwetsbare natuurgebieden en, op basis van de gerealiseerde emissiedaling, het bieden van economische ontwikkelruimte, zodat nieuwe stikstofuitstotende activiteiten konden worden vergund. Het was en is een elegante basisfilosofie in het belang van natuur en economie.

Met de uitstoot van ammoniak staat ons land per hectare zelfs in de top vijf van meest vervuilende landen ter wereld

Teo Wams, directeur natuurbeheer bij Natuurmomumenten

Maar sinds de inwerkingtreding van het PAS is de stikstofuitstoot niet gedaald. Volgens het RIVM is de ammoniakconcentratie in de lucht de afgelopen jaren toegenomen, terwijl ontwikkelruimte de eerste jaren na de inwerkingtreding voortvarend werd vergund.

Conclusie

Vergunningverlening werd daarmee in toenemende mate een voorschot op een hypothetische daling van stikstof in de toekomst. Een hypotheek die niet werd ingelost. De conclusie is onontkoombaar: bronmaatregelen bleven te veel uit. Dat hiermee de bijl aan de wortel van het PAS werd gelegd, was onvermijdelijk.

Hoe een nieuwe vergunningssystematiek voor stikstofuitstotende activiteiten eruit zal zien, is ongewis. In tegenstelling tot veel berichtgeving heeft de Raad van State het beginsel van een 'programmatische aanpak' niet afgewezen. De uitspraak had betrekking op de omgang met 'passende beoordelingen'.

Voorzorgsbeginsel

Het vergunnen van activiteiten zonder dat positieve resultaten reeds zijn geboekt, is strijdig met het 'voorzorgsbeginsel'. De natuurkwaliteit mag simpelweg niet nog verder verslechteren.

Laat ik helder zijn over de positie van Natuurmonumenten: wij zijn géén voorstander van een situatie waarin vergunningverlening blijvend 'op slot' zit. De kern van onze missie is juist om aan te tonen dat belangen van natuur en economie, ook in ons kleine, drukke land, met elkaar verenigd kunnen worden en elkaar kunnen versterken. Maar daarbij is één conclusie onontkoombaar: daling van de hoeveelheid stikstof moet topprioriteit krijgen.

Alle sectoren

Het is aan alle betrokken partijen om, zonder dogma's en taboes, te kijken naar een werkelijk effectief maatregelenpakket om de stikstofuitstoot te verlagen. Daaraan moeten alle sectoren bijdragen: industrie, transport, bouw en ook de veeteelt, die verantwoordelijk is voor een fors deel van de uitstoot.

Ik ben ervan overtuigd dat zo'n maatregelenpakket voor de landbouw geen kwestie is van 'achteruitboeren', maar dat het juist bij kan dragen aan de noodzakelijke transitie naar een toekomstbestendige landbouw, die meer gericht is op kringlopen en herstel van biodiversiteit. De kringloopvisie van landbouwminister Carola Schouten is daarbij een onmisbaar kompas.

Teo WamsDirecteur natuurbeheer bij Natuurmomumenten