Het IJsselmeer wordt te klein

Ria Wilzing is boerin op een akkerbouw- en pluimveebedrijf in Zeewolde. Ze volgt als regiobestuurder het IJsselmeerbeleid scherp om te voorkomen dat het landbouwbelang ondersneeuwt. 'Als polderbewoner heb ik altijd al het gevoel gehad midden in het IJsselmeer te zitten.'

‘De Markerwadden zijn mooi, maar waar een eiland komt, is geen water meer’

Wilzing vertegenwoordigt LTO Noord in het Regionaal Overleg IJsselmeer, de plek waar provincies, gemeenten, waterschappen, natuurorganisaties, Rijkswaterstaat en andere partijen overleggen over dit grootste zoetwaterbekken van West-Europa.

Veel partijen azen op het IJsselmeer: voor natuurontwikkeling, energieopwekking of recreatie. Dat terwijl er eigenlijk maar een paar kernwaarden zijn benoemd in het beleid zoals veiligheid en watervoorziening. Wilzing vindt het zaak die waarden goed te bewaken, in het belang van de landbouw. Ze werkte eerder voor het NAJK, projectbureau Katalysator en Aeres Hogeschool.

Waarom is het belangrijk als agrarische belangenorganisatie mee te praten over het IJsselmeer?

'Alle boeren en tuinders hebben voldoende zoetwater nodig voor hun bedrijfsvoering. De landbouw is in feite de grootste gebruiker van IJsselmeerwater. Het IJsselmeer speelt als buffer een essentiële rol in de zoetwatervoorziening van een groot deel van Nederland en ook in het beperken van klimaateffecten als wateroverlast, droogte en verzilting.'

Het IJsselmeer is zo belangrijk voor de land- en tuinbouw, wordt dat ook erkend?

'In de beleidsstukken staat die rol wel overal genoemd, maar in de uitvoering hoor je er verder niet meer van. Je moet als agrarische belangenbehartiger daarom goed in de gaten houden of in de zomer bijvoorbeeld genoeg water beschikbaar is om onze sector te kunnen bedienen, en of er in de winter bij veel neerslag genoeg water wordt weggepompt om wateroverlast te voorkomen.'

Wat voor bedreigingen zijn er voor het IJsselmeer als bufferzone?

'Dat het wordt 'volgebouwd' met andere functies zoals natuurontwikkeling, buitendijkse woningbouw en energie-opgaves. Een project als de Markerwadden is mooi, maar waar een eiland komt, is geen water meer.
‘Onderzoek van Rijkswaterstaat wijst uit dat voor de opvang van klimaateffecten het IJsselmeer zoals dat nu functioneert te klein is. Er moeten flinke pompen bij komen in de Afsluitdijk om al dat extra water in de toekomst kwijt te raken.'

Is het flexibel peilbeheer van het IJsselmeer nu goed geregeld?

'Mensen vergeten wel eens dat een gemiddeld IJsselmeerpeil eigenlijk niet bestaat. Afhankelijk van de windrichting staat het peil al hoger of lager op verschillende locaties.

'Het peilbesluit dat nu is genomen, is in feite een normalisatie van de huidige omstandigheden. Ik weet dat sommige boeren vrezen er last van te krijgen, met name in het voorjaar. Maar dat hadden ze de afgelopen jaren dan ook al gehad.

‘En iedereen die vindt dat het niet goed is opgelost, kan zich bij mij melden. Ik breng het dan naar voren bij Rijkswaterstaat om te kijken of er oplossingen kunnen worden bedacht.'

Speelt het IJsselmeer nog een rol bij het tegengaan van verzilting?

'Een hoger waterpeil, bijvoorbeeld in Flevoland, kan meer tegendruk bieden tegen verzilting vanuit de ondergrond. De vraag is of dat wel de oplossing is. In een droog jaar als 2018 werd meer water ingelaten dan voorheen, maar werd ook meer water onttrokken voor beregening, waardoor het op plaatsen toch te zilt werd om te kunnen beregen. Dat geeft nog maar eens aan hoe belangrijk het is oplettend te blijven als boer en hoe belangrijk schoon water is.'

Dus het gaat ook om waterkwaliteit?

'Dat is een van de kernwaarden, omdat het IJsselmeer ook wordt gebruikt voor de drinkwatervoorziening. Daar lopen de belangen dus gelijk op: natuurorganisaties, landbouw, visserij en drinkwaterproducenten vinden zo steun bij elkaar.

'We hebben maar een beperkte hoeveelheid IJsselmeerwater. In overleg blijven, levert betrokkenheid en begrip op.'