Dilemma veenweideboer: pompen of wachten op regen

Enkele boeren zijn er nog niet voor te porren om het land onder water te zetten, blijkt uit de reacties. 'Bevloeien? Dat hebben we nog nooit gedaan.' Een ander: 'Het zal toch wel een keer serieus gaan regenen?' De 10 millimeter die er dinsdag viel, heeft de situatie niet veranderd, geeft een melkveehouder woensdagochtend aan.

Bodemkundige Everhard van Essen, adviseur bij Aequator Groen & Ruimte, hoort het vaker in het gebied. 'Veenboeren zijn bang voor nattigheid. Veen is vaak te nat, dat gaan ten koste van de draagkracht en dat kost natuurlijk geld. Maar veel ondernemers teerden door de droogte van afgelopen jaar al in op hun ruwvoer.'

Neerslagtekort

Ook dit jaar is het weer droog. Te droog, stelt de adviseur. 'Het is droger dan vorig jaar rond deze tijd. We hebben nu al een neerslagtekort van 104 millimeter. Dat is net zoveel als in een gemiddeld jaar. Vorig jaar rond deze tijd zaten we op een neerslagtekort van 70 millimeter. Deze winter constateerden we op veel percelen dat de bovengrond nog stofdroog was.'

Dat vul je niet zomaar aan, waarschuwt Van Essens collega Jan van Berkum de agrarisch ondernemers. 'Hier op veen wordt droogte ook actueel. Als je te lang wacht, wordt veen waterafstotend. Bevochtiging wordt lastiger en de droogteschade wordt nog groter.'

Kuilen

Door enkele kuilen te graven in percelen bij Nico van der Weerd en zijn overbuurman Jaap Formsma in Scherpenzeel wordt als snel zichtbaar waar de boeren tegenaan lopen. Veel percelen zijn verdroogd, grasbestanden lopen terug en het veen is vaak nog droog of bevochtigt slecht, ook bij goede grondwaterstanden.

In de herfst ging een laag stuk land van Van der Weerd over de kop. Daarna zaaide hij het in en hij zaaide twee keer bij. Deze winter stond het grondwater tot aan het maaiveld en is een deel van het graszaad waarschijnlijk verrot.

Stofdroog

Nu zijn deze plekken in de bovenste 2 tot 3 centimeter stofdroog. 'Ik krijg het nu niet aan de praat. Het gaat maar om een halve hectare, maar ook die wil ik er graag goed bij hebben liggen. Ik breng nu met een giertank water op het land', geeft Van der Weerd aan. Dat laatste doet enkele ondernemers de wenkbrauwen fronsen. 'Dat doe je op het laatst', motiveert de melkveehouder.

Nieuwsgierig volgen de boeren Van Essen, terwijl hij het vochtpercentage meet. Hij constateert een vochtigheid van 33 procent in de bovenste 10 centimeter. '15 tot 20 procent is kritiek', stelt Van Essen. De uitkomst valt Van der Weerd niet tegen. 'Het graszaad ligt echter in de stofdroge bovenste 2 tot 3 centimeter, terwijl het iets dieper wel vochtig is. Misschien de volgende keer iets dieper zaaien, zodat het zaadje wat meer vocht krijgt', tipt de adviseur.

Gras groeit hard

Heel anders ziet het perceel er enkele meters verderop uit. 'Je ziet het al aan de kleur. De bovengrond is zwart. Hier zit veel leven in', constateert Van Berkum. De melkveehouder pompte 20 februari water op het land. Hij haalde er een eerste snee van af en pompte er vorige week ook weer water op. 'Het gras groeit heel hard. Dat is wat je graag ziet.' De winst haal je nu binnen, geeft Van Essen aan, bij een tweede keer pompen. Een boer nuanceert: 'Je moet het wel in het perspectief zien dat het vorig jaar erg droog was. Anders ben je gek dat je in februari gaat pompen.'

Melkveehouder Jelmer Schaap uit Scherpenzeel is nog niet van plan om te bevloeien, geeft hij na de excursie aan. 'Dat hebben we nog nooit gedaan. Ik hoop dat de natuur uit zichzelf zorgt voor wat vocht: dat het volgende week serieus gaat regenen. Ik heb brede en grote percelen en de voorraad ruwvoer is goed, zeker na vorig jaar. Ik ben niet zo gauw paniekerig. Dat komt waarschijnlijk ook omdat ik minder intensief ben dan enkele collega's. Daarbij komt dat het hier vaak te nat is, dan ben je blij dat je nog een vrachtje gras voor de melkkoeien van het land kunt halen.'

Uitkomst

Voor Van der Weerd is water op het land pompen een uitkomst. 'Op tijd beginnen en niet wachten totdat het te droog is.' Sinds vorig jaar huurt hij een pomp. 'Beregenen met een haspel heeft te weinig effect. Er komt te weinig water op het land. Bevloeien is een hele klus. Er moet voldoende water in de sloten staan, de sloot moet goed schoon zijn en je moet om de twee drie uur de pomp verzetten. Je bent er de hele dag mee bezig.'

Volgens de melkveehouder zijn veel van zijn collega's 'als de dood voor bevloeien'. Ze zijn bang dat er te veel land op het land komt, weet hij. 'Ze durven niet. Het is ook een risico. Maar ik heb gemerkt dat bevloeien loont. Wij zitten krap in het ruwvoer, het land heeft vorig jaar op zijn donder gehad. Gras moet niet alleen voor voldoende vreten zorgen, maar ook van goede kwaliteit zijn. En dat loopt door de droogte ook achteruit.'

Bodem APK

De bijeenkomst maakt onderdeel uit van project Bodem APK van LTO Projecten en Aequator Groen & Ruimte. Bodem APK staat voor: Analyse, Planvorming en Kwaliteitsverbetering. Een werkwijze waarbij boeren samen met een bodemkundige de eigen bodem en percelen doorlichten.