'Egypte biedt kansen voor Nederlandse bedrijven'

Egypte heeft politiek turbulente jaren achter de rug. Het land kreeg dit decennium snel achter elkaar te maken met twee omwentelingen. De eerste in 2011 tegen het bewind van president Hosni Mubarak, de tweede in 2013 tegen de toen zittende president Mohamed Morsi van de Moslimbroederschap.

Helft van voedselproductie gaat verloren in traject van veld tot markt

Joost Geijer, Hoofd Economie en landbouwraad van de Nederlandse ambassade in Caïro

Rustiger vaarwater

Nu de aanslagen het afgelopen jaar sterk zijn verminderd en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) eind 2016 een lening van 12 miljard dollar (10,6 miljard euro) verleende voor een periode van drie jaar voor economische hervormingen, is Egypte in een rustiger vaarwater gekomen. De economische groei bedraagt ruim 5 procent ondanks dat buitenlandse investeerders nog steeds huiverig zijn.

'Ondanks alle problemen zijn de Nederlandse handelsbetrekkingen met Egypte goed', zegt Joost Geijer, Hoofd Economie en landbouwraad van de Nederlandse ambassade in Caïro.

Voedselzekerheid

Voor het huidige bewind is voedselzekerheid van levensbelang, met een cruciale rol voor de agrarische sector. Die moderniseert en ontwikkelt zich redelijk succesvol en draagt via toenemende exporten ook bij aan versterking van de economie.

Zo is de waarde van de export van citrusfruit in 2017-2018 ten opzichte van het jaar ervoor gestegen van 446 miljoen dollar (395 miljoen euro) naar 502 miljoen dollar (444 miljoen dollar). Ook de export van tomaten, peulvruchten en aardappelen zit in de lift, blijkt uit een rapport van de African Development Bank Group uit 2018.

Graanopbrengsten

Daarnaast laat het land behoorlijk goede graanopbrengsten zien: met 7,1 ton tarwe per hectare zit het weliswaar onder het niveau van Nederland (8,6 ton), maar ver boven het Afrikaanse gemiddelde van 1,5 ton. Dat ziet ook Geijer. Hij wijst op de noodzaak om de agrarische sector verder te ontwikkelen.

'Egypte telt zo'n 100 miljoen inwoners en kent een nettobevolkingsgroei van 2,5 procent, wat betekent dat de bevolking in de komende twintig jaar met 50 miljoen mensen zal toenemen. Die groei zal doorzetten en er moeten dus veel meer monden worden gevoed.'

Zet Egypte stappen in verhoging van de zelfvoorzieningsgraad?

'Egypte produceert vrijwel alles zelf, maar voert van de voedselbehoefte ongeveer 60 tot 70 procent in. Voornamelijk bulkproducten. Naast mais en soja uit de VS voor veevoeder vooral graan, voor brood, uit Oekraïne, Rusland en Frankrijk, jaarlijks 12 miljoen ton.

'Een groot probleem is het feit dat van alle geproduceerde voedsel de helft verloren gaat in het traject van veld tot markt. Dat heeft deels te maken met de connectivity en logistiek – veel kleine boeren zitten soms tot 800 kilometer van de stad, met hobbelige wegen – slechte verpakking en het ontbreken van een koelketen.'

Hoe ziet de landbouwsector in Egypte eruit?

'De landbouw in Egypte is verdeeld in een traditionele sector, grofweg in de Delta- en Nijlvallei, en grootschalige, industriële landbouwbedrijven. De traditionele sector bestaat in wezen uit kleine boeren met een gemiddeld areaal van nog niet 1 feddan (ongeveer 4.200 vierkante meter) die voor de lokale markt produceren. Arealen die door opvolging alleen nog maar verder versnipperen.

'De industriële landbouwbedrijven, vaak gevestigd in de 'gereclaimde' woestijngebieden ten westen van de lijn Caïro-Alexandrië of richting Suezkanaal, zijn veel groter, 10.000 tot 20.000 feddan, en efficiënt. Van hun productie is 95 procent bestemd voor export, vooral citrusvruchten, navelsinaasappels, druiven, uien, boontjes, paprika's, komkommers en dergelijke. Die export bedraagt zo'n 2,5 miljard dollar op jaarbasis.'

Welke landbouwvisie heeft Egypte?

'De Egyptische politiek is zich, mede met het oog op de aanwas van de bevolking, terdege bewust van de noodzaak van een stabiele basisvoedselvoorziening, zeker ook om onrust onder de bevolking te voorkomen. Zij werkt daarom hard aan twee projecten.

'De eerste is de inzet op kassenteelt (bedekte teelten) op 100.000 feddan, zo'n 40.000 hectare kas. Daarvan is ruim een kwart gerealiseerd. De tweede poot is het ontwikkelen van 4,5 miljoen feddan woestijngrond tot landbouwgrond, waarbij de Land Reclamation Company verantwoordelijk is voor de uitgifte en ontwikkeling. Daarvan is zo'n 300.000 hectare gerealiseerd.'

Droogte

Een groot probleem in Egypte is droogte en daarmee de watervoorziening. De enige streek waar in de wintermaanden regen valt, is het Noorden, bij de Middellandse Zee. Het is niet meer dan 200 millimeter op jaarbasis, net zo veel als in Nederland op een paar flinke regenachtige dagen.

Het land is voor zijn waterbehoefte voor 97 procent afhankelijk van de Nijl. Maar ook die watervoorziening wordt bedreigd. Vooral door de aanleg van de Renaissancedam door Ethiopië in het grensgebied met Soedan in de Blauwe Nijl, waar de Nijl ontspringt en die 74 miljard liter water in het stuwmeer kan 'ophouden'.

De dam zal in de toekomst zorgen voor een gereguleerde waterstand in de Nijl in Soedan. Hierdoor zullen de boeren meer mogelijkheden hebben voor irrigatie waardoor minder water in het Aswanmeer zal stromen en minder voor Egypte beschikbaar zal zijn.

Wat moet er gebeuren?

'Egypte moet investeren in efficiënt watergebruik op het veld. Het gebruik van Nijlwater voor de landbouw is op zich efficiënt. Het wordt drie-, viermaal gebruikt, maar verzamelt, onder meer door verdamping, onderweg veel zout met minder opbrengst per gewas tot gevolg.

'Nederland is in dit opzicht een gidsland voor Egypte. Zij zien ons als een innovator en zijn onder de indruk van ons onderwijs. Daarnaast voeren beide landen regelmatig overleg over water via het Egyptisch-Nederlands high-level water panel. In april is er weer een bijeenkomst in Den Haag.'

Welke rol kunnen kassen hierin spelen?

'Met de aanleg van kassen kan Egypte enorm bijdragen aan waterbesparing door teeltefficiëntie. In kassen verbruiken telers bijvoorbeeld slechts 7 liter water voor de productie van een kilo tomaten vergeleken met 250 liter in de open teelten in Egypte.'

Waar liggen nog meer kansen voor Nederlandse bedrijven?

'Tal van Nederlandse agrarische bedrijven doen zaken met Egypte, waaronder Farm Frites, Rijk Zwaan, Enza, Agrico, Koppert en diverse kassenbouwers. Er zijn veel mogelijkheden. De economie groeit jaarlijks met 5 procent en arbeid is goedkoop. Jaarlijks zijn er zo'n 800.000 schoolverlaters, terwijl er onvoldoende banen zijn.'

De landbouwraad kan Nederlandse bedrijven helpen bij de markttoegang richting Egypte. 'Het zal een life changing experience zijn', stelt Geijer. 'Zelf heb ik Egypte vanaf dag één een heerlijk land gevonden. Egyptenaren zijn aardig, gastvrij en hartverwarmend.'