Horeca als verdienmodel voor natuur

Reportage Utrecht Peter van Houweling 26 apr 2019 om 10:31uur

Joost Samsom heeft in Wilnis een melkveebedrijf met twee neventakken: natuur en horeca. Toen de natuurvergoeding niet meesteeg met de kosten, ontwikkelde hij een paviljoen met een toren als verdienmodel voor de natuur.

Je kunt er niet komen met de auto. Paviljoen Toren De Grote Sniep is alleen per fiets of te voet bereikbaar over een veenkade. Gasten kunnen op 800 meter van het paviljoen hun auto parkeren. Het ligt midden tussen percelen natuurgrasland van veehouder Joost Samsom. Die plek middenin de polder is voor gasten juist de grote charme van de onderneming.

Het startte als een verdienmodel voor het natuurland dat de biologische melkveehouder heeft. Samsom begon met natuur toen het onafwendbaar leek om de natuurplannen voor de Gagelpolder te keren.

'Het was niet zo dat ik dacht: ik ga hier natuur aanleggen', vertelt de melkveehouder. 'Integendeel. Ik heb me verzet tegen de natuurplannen. Maar toen natuur onafwendbaar was, wilde ik het zelf oppakken en het land niet naar een natuurorganisatie laten gaan. Ik ben zelf liefhebber van het landschap hier en ik zag kansen voor verbreding.'

Ik heb een enorme passie voor het landschap, dat wil ik laten zien aan anderen

Joost Samsom, melkveehouder in Wilnis

In de hellingstal wordt eigen natuurstro gebruikt. © Peter van Houweling

Eerste particuliere natuurbeheerder

Samen met Staatsbosbeheer, het waterschap Amstel Gooi en Vecht en de provincie Utrecht maakte Samsom een plan voor de inrichting van het natuurgrasland. Samsom werd de eerste particuliere natuurbeheerder in de provincie Utrecht.

Het was niet gelijk een succesverhaal. De eerste jaren waren een onzekere periode, zowel qua inrichting als financiën. Vooral toen de overheid onverwacht de beheervergoeding bevroor. Samsom had de handdoek in de ring kunnen gooien, maar in plaats daarvan zocht hij een ander verdienmodel voor zijn natuurland.

Samsom bedacht een paviljoen met horecamogelijkheden en een uitkijktoren, middenin de natuur. 'Ik heb een enorme passie voor het landschap. Dat wil ik laten zien aan anderen.'

Ongeloof

De partijen waar hij mee te maken had reageerden vol ongeloof. 'Dan vind ik het des te uitdagender', zegt de veehouder.

Het lukte hem om het gebouw te bouwen op een plek waar voorheen niets stond. Normaal zou een vergunning daar uitgesloten zijn. Het was bovendien een enorme opsteker dat het paviljoen tweede werd in de prijsvraag 'Bouwen in het landschap', van de provincie Utrecht. 'Hartstikke leuk', lacht Samsom.

'Het is ook niet zomaar een torentje geworden.' Bezoekers hebben in het paviljoen en de toren een wijds uitzicht naar alle kanten van de polder. 'Ik wilde wat moois laten zien. De architect die ik erbij betrokken heb, begreep dat goed. Het uitgangspunt was niet om alles zo goedkoop mogelijk te doen.'

Weersvoorspelling

Er waren vergunningen en cursussen nodig voordat het paviljoen open kon en eerst was het flink puzzelen met de beste openingstijden. De weersvoorspelling is volgens Samsom bepalend voor het aantal bezoekers. Bij een voorspelling van slecht weer komen er weinig mensen. Als de voorspelling redelijk goed is, maar het weer op die dag is slecht, dan komen mensen toch wel, is de ervaring van de ondernemer.

'Daar moet je mee om leren gaan', geeft Samsom aan. 'Dat is het risico van horeca. In de boerderij heb je elke dag omzet met melk, dat is stabieler. Horeca is veel wisselvalliger.'

Samsoms vrouw Liesbeth runt het paviljoen. Hun dochter Marlies werkt er vaak, naast haar studie. Zoon Simon heeft er minder mee, hij is vooral veehouder. Het personeel bestaat uit mensen uit de directe omgeving. 'We willen zoveel mogelijk mensen uit het gebied erbij betrekken', zegt Samsom. Dat gold ook voor de aannemers die het paviljoen bouwden.

Joost en Simon Samsom. © Peter van Houweling

Kwaliteit

Daarnaast hecht het gezin sterk aan kwaliteit. 'Het moet niet alleen een leuke plek zijn, het moet ook goed zijn. We maken bijvoorbeeld zelf appelgebak en cheesecake. Daar heeft mijn vrouw voor gezorgd. Zij doet de exploitatie. Eerst voelde ze er niet zoveel voor, maar nu geniet ze er enorm van.'

De Samsoms willen hun horecatak niet uitbreiden. 'Het is een leuke neventak, maar de boerderij is de hoofdtak. We willen het kleinschalig houden, als onderdeel van het landschap.' De veehouder zou het wel goed vinden als er meer kleinschalige verblijfsrecreatie in de omgeving komt. Maar de provincie houdt dat tegen.

Samsom denkt daarbij aan bestaande gebouwen of aan gebouwen die zo weinig mogelijk opvallen in het landschap. 'Het zou goed zijn om het gebied zo in te richten dat het landschap onderhouden kan worden, met vitale melkveehouderijbedrijven en kleinschalige recreatie.'

Ambassadeur veehouderij en landschap

Paviljoen Toren De Grote Sniep is vier jaar geleden gebouwd. Het loopt goed. De positieve reacties van bezoekers geven de familie Samsom energie. Dat geldt ook voor het contact met de bezoekers, die vaak heel weinig weten over veehouderij en het polderlandschap. 'Het paviljoen is een plek waar je de kans hebt om dingen uit te leggen', zegt Joost Samsom. 'Groepen willen vaak een verhaaltje horen. Dan geef ik bijvoorbeeld uitleg over fosfaatrechten, de oormerkfraude bij kalveren of kalversterfte, net wat dan actueel is. Zo kun je dingen rechtzetten die in de media soms een beetje uit hun verband worden getrokken.' De veehouder ziet zichzelf als ambassadeur van de veehouderij en het polderlandschap. Hij is erg gehecht aan het typische veenweidelandschap. Daarom is hij tegen grootschalige natuur in het gebied. 'Als je met grootschalige natuur de koeien wegjaagt, ben je dit unieke landschap kwijt.'