Kunstmest is meer dan laatste redmiddel

Aan de kunstmestindustrie kleeft het imago van een chemische industrie, een industrie die veel energie verbruikt en dus veel CO2 uitstoot. Naast de uitdagingen op het gebied van verduurzaming, milieu en klimaat pakt ook de wens van boeren om meer koolstof en organische stof aan de bodem toe te voegen negatief uit voor de kunstmestindustrie.

Ondanks deze tegenwind benadrukt Meststoffen Nederland in haar visierapport KunstMest 4.0 de onmisbare rol die kunstmest vervult, ook in de landbouw van de toekomst. 'In politiek Den Haag wordt een onnodige tegenstelling gecreëerd tussen organische mest en kunstmest. Maar de een kan niet zonder de ander', zegt voorzitter Anthony Zanelli.

Nieuwe situatie

'Om dit te doorbreken, willen wij als Meststoffen Nederland naar een nieuwe situatie: basisbemesting met onbewerkte organische mest en aanvulling op maat met hoogwaardige bewerkte meststoffen waarvan de oorsprong ook organische mest kan zijn. Dit is de belangrijkste conclusie in onze nieuwe visie.'

De presentatie van de toekomstvisie KunstMest 4.0 vond afgelopen maandag plaats in Nieuwspoort in Den Haag. Frank Kooiman van de directie Agroketens en Voedselveiligheid van het ministerie van LNV kon de aanwezige vertegenwoordigers van de kunstmestindustrie geruststellen. Voor de sector is een belangrijke rol toegedicht bij het toekomstbestendig maken van het mestbeleid.

Veranderingen

Kooiman vindt het raar dat we zoveel dierlijke mest hebben en veel kunstmest gebruiken. Volgens hem is het duidelijk dat de relatie tussen dierlijke en kunstmest gaat veranderen. Minerale producten moeten in de toekomst vervangen worden door meststoffen van dierlijke oorsprong.

'Maar daarvoor is wel een doorbraak en professionaliseringsslag nodig. En daar is de hulp van de kunstmestindustrie voor nodig', aldus Kooiman in zijn oproep aan de industrie om die handschoen op te pakken.

Beter produceren

In een discussie over duurzaam bemesten valt al snel de term precisielandbouw. Hoogleraar plantaardige productiesystemen Martin van Ittersum van Wageningen University & Research stelt dat de toekomstige opdracht voor de landbouw in Noordwest-Europa niet is om meer te produceren, maar om beter te produceren. In tegenstelling tot Afrika, waar de bevolkingsgroei en daarmee de voedselvraag tot 2050 gaat verdrievoudigen.

'In Afrika is een echte trendbreuk nodig in de landbouwproductie die vraagt om veel meer meststoffen. Hier moeten we naar circulaire en precisiebemesting met bijproducten en groenbemesters uit dierlijke mest', zegt Van Ittersum.

Om van fosfaat een circulaire grondstof te maken is volgens Van Ittersum nog veel techniek en verandering van wetgeving nodig. Aanvulling van stikstof via een minerale kunstmest blijft noodzakelijk. Dit moet echter wel met hernieuwbare energie geproduceerd zijn.

Visie op KunstMest 4.0

Vanuit de agrarische sector waren het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), LTO Akkerbouw en de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) gevraagd hun visie te geven op KunstMest 4.0. Hieruit bleek dat de toekomstige rol van kunstmest meer zal moeten zijn dan alleen een laatste redmiddel.

Via de producten die geteeld worden in de akkerbouw verdwijnen veel mineralen vanuit de bodem naar het bord van de consument. Deze dienen aangevuld te worden en dat kan niet altijd met alleen dierlijke mest. Daarbij komt dat dierlijke mest vaak niet de samenstelling heeft die de akkerbouwer zoekt.

Behandeling tegen ziekteverwekkers

Een ander issue is de voedselveiligheid bij bijvoorbeeld bladgroenten die maar kort op het veld staan. Uit voorzorg dienen bemesters uit dierlijke mest wel behandeld te zijn tegen ziekteverwekkers. 'De maatschappelijke discussie over het gebruik van kunstmest straalt ook op de akkerbouw af. Er is dus een wederzijds belang met de kunstmestindustrie', zegt Jaap van Wenum, vakgroepvoorzitter Akkerbouw van LTO Nederland.

Een verzoek vanuit de praktijk aan de kunstmestproducenten is om bij de ontwikkeling van nieuwe producten ook rekening te houden met de wens om de organische stof in de bodem te verhogen. Nederland mag dan nu weer het voortouw nemen in de vergroening van kunstmest, het gelijke speelveld met de concurrentie in het buitenland moet niet uit het oog worden verloren.

Pleidooi

Het pleidooi vanuit de sector voor meer onderzoek naar de toepassing en resultaten van precisiebemesting en groenbemesters, kan op instemming rekenen van Urgenda-directeur Marjan Minnesma. Als lid van de klankbordgroep is hij betrokken bij de opstelling van de toekomstvisie KunstMest 4.0.

'Er is meer kwantificering en data nodig om doelen te bereiken. Hoeveel meer koolstof krijgen we in de bodem? Wat betekenen kruidenrijk grasland, meer biodiversiteit of rijenteelt eigenlijk? Als we de landbouw gaan betalen voor de opslag van CO2 in de bodem, dan moeten we dat kunnen monitoren', aldus Minnesma.