Zeeland wil robuuste fruitteeltsector

Nachtvorst in 2017, hagel en droogte in 2018, niet genoeg zoetwater om te kunnen irrigeren en boven de markt de naweeën van de Russische boycot die blijven nasudderen. Zeeuwse fruittelers hebben enkele moeilijke jaren achter de rug en om te overleven staan bedrijven voor belangrijke keuzes.

ZLTO en de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) hielden donderdag in Heinkenszand een bijeenkomst om samen met telers van gedachten te wisselen over de toekomst van de fruitteelt in Zeeland. Daarbij gaven diverse sectorspecialisten hun visie op de perspectieven voor de primaire teeltbedrijven.

Voorzitter Joris Baecke van ZLTO Zeeland benadrukte het belang van de fruitteelt voor Zeeland. 'Economisch is de sector van grote waarde voor de provincie. Dat geldt zowel voor de teeltbedrijven als voor de toeleveranciers en handelsbedrijven. De fruitteelt zorgt in deze regio voor veel werkgelegenheid.'

Meeste peren

Zeeland is traditioneel een van de belangrijkste provincies voor de fruitteelt in Nederland. Het areaal appels is ongeveer 1.400 hectare en ook staat er voor 3.300 hectare aan perenboomgaarden. 'De meeste Nederlandse peren staan in Zeeland', zegt voorzitter Olav Kavelaars van NFO-kring Zeeland en Noord-Brabant. 'Verder is vooral kleinfruit in onze provincie sterk in opkomst.'

Kavelaars schetst de noodzaak van een plan van aanpak voor een robuuste fruitsector. Hij denkt dat een kern van de oplossing voor verbetering van de situatie op de fruitbedrijven ligt in een goede watervoorziening en hoopt daarbij op steun van de provincie en het waterschap.

Sterk maken

'We hebben te maken met een grillige markt, frustraties in de afzet, maatschappelijke eisen die steeds strenger worden en een klimaat dat niet altijd meewerkt. Maar aan de andere kant kunnen we ook stellen dat de fruitteelt en Zeeland onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. We moeten ons samen als telers, fruitketen en de overheid sterk maken om deze sector voor deze regio te behouden.'

Op veel Zeeuwse fruitbedrijven is volgens Kavelaars sprake van een moeilijk financiële situatie en dat is voor de ondernemers mentaal vaak zwaar. 'Dat moeten we niet onderschatten', vindt de NFO-bestuurder. Hij wijst erop dat bedrijven veelal voor een kruispunt staan: ofwel nu investeren in een rendabele teelt of het bedrijf afbouwen en op termijn stoppen.

Zelf keuzes maken

Bedrijfsadviseur John Bal van ZLTO stelt dat de uitdagingen voor fruittelers groot zijn. Het is volgens hem goed dat elke ondernemer zelf nadenkt over de richting van zijn bedrijf. 'Maak zelf keuzes, nu het nog kan. Zorg dat je zelf aan het stuur zit', adviseert hij.

Fruitbedrijven die de focus willen houden op grootschalige productie, moeten investeren in kostenefficiëntie en automatisering, zegt Bal. 'De uitdaging in de productieteelt is een concurrerende kostprijs realiseren en verder moeten telers zorgen dat hun bedrijf zo goed mogelijk klimaatbestendig is. Het gaat dan om bescherming tegen hagel, de beschikbaarheid van zoetwater en een goede nachtvorstbestrijding.'

Verbreding

Andere keuzes voor fruittelers kunnen liggen in het verbreden van hun bedrijven. Dat kan door een andere tak, zoals toerisme of door de aanplant van kleinfruit, te starten. Ook kunnen ze werk voor derden gaan uitvoeren, meestal gaat het dan om loonwerk, koelen of sorteren. 'Stoppen is ook een serieuze optie, zeker voor bedrijven zonder opvolger', aldus Bal.

De Rabobank ziet in Zeeland nog steeds fruitbedrijven die het uitstekend doen, vertelt Martijn Anemaat, manager Food & Agri in Zuidwest-Nederland. 'De sterkste bedrijven zijn de bedrijven die extra diensten aanbieden en weloverwogen geïnvesteerd hebben in uitbreiding van activiteiten.'

Aanbod arbeidskrachten

De trend die Anemaat signaleert in de fruitsector, is een schaalvergroting die de laatste jaren vlot doorzet. Verder wijst hij op de sterk versnipperde afzet en een sector waarvoor het arbeidsaanbod steeds lastiger wordt. 'In de afzet is het van belang dat de er voldoende aansluiting is op de wensen van de maatschappij en dat fruittelers meer rechtstreekse verbindingen leggen met consumenten.'

'Maak een foto van je eigen bedrijf', geeft directeur Henk Verheuvel van accountantskantoor Accon avm als suggestie mee aan de Zeeuwse fruittelers. 'Breng je eigen situatie in beeld, kijk naar de plantopstanden en je productie, maak een liquiditeitsprognose en bereken je kostprijs. Dit alles met het doel om zelf te signaleren waar knelpunten liggen die om een oplossing vragen.'

Kengetallen

Verheuvel vertelt dat voor de beoordeling van fruitbedrijven Accon avm veelal kijkt naar de productie per hectare en de arbeidskosten per kilo fruit. 'Deze kengetallen zeggen veel over de bedrijven en soms zijn de verschillen ongekend groot. Bij onze fruitteeltklanten zien wij de beste resultaten bij de grotere bedrijven en bij de bedrijven die kunnen beschikken over zoetwater.'