Langdurige pacht moet balans herstellen

Na ruim vijf jaar van discussies en meer en minder breedgedragen voorstellen van de betrokken partijen wil Schouten nu snel tot concrete besluiten komen over de aanpassing van het pachtbeleid. Eind vorige week zette ze haar plannen uiteen in een brief aan de Tweede Kamer, deze week ging ze erover in discussie met de parlementariërs.

De minister wil drie belangrijke gebreken van het huidige systeem aanpakken: er is geen stimulans om langdurige pachtcontracten aan te gaan, er is nauwelijks prijsbescherming bij kortdurende contracten en de huidige pachtregelgeving leidt niet tot goed bodemgebruik.

Prijzen

Het opvallendste element in de voorstellen is de introductie van een nieuwe vorm van langdurige pacht. Het gaat om langlopende pacht waarbij pachters en verpachters in grote mate vrij zijn om de prijzen onderling overeen te komen.

Dat maakt het voor verpachters aantrekkelijker om langlopende overeenkomsten te sluiten. En boeren krijgen toegang tot langdurige pacht die continuïteit biedt, motiveert Schouten dit onderdeel van haar plannen.

Kortlopende pacht

Tegelijk wil de bewindsvrouw kortlopende pacht ontmoedigen. 'Het moet de uitzondering zijn waarvoor alleen gekozen wordt als er een goede reden voor is. Het mag niet de standaard worden.'

Specifieke maatregelen zijn nog niet bekend, maar als opties noemt de minister onder meer beperken van kortlopende pacht tot specifieke gevallen, het hanteren van maximale prijzen of een prijstoets en een aanbiedingsplicht aan de zittende pachter.

Wat betreft het bodembeleid denkt Schouten aan het stellen van eisen aan de bodemtoestand. 'Ik zal nog nader bekijken welke beheervoorwaarden, vooral bedrijfseconomisch, aanvaardbaar zijn met het oog op de belangen van de pachter.' Om zicht te krijgen en te houden op de kwaliteit van de bodem, wordt al gewerkt aan een methode om dat objectief te meten.

Visie en daadkracht

Dat de minister nu zelf de handschoen oppakt, ontmoet instemming bij LTO Nederland. Alfred Jansen, LTO-portefeuillehouder Veiligheid en Pacht, waardeert de 'visie en daadkracht' die spreekt uit haar pachtbrief aan de Kamer. 'Ze heeft kennis van het dossier en heeft er goed over nagedacht. Haar brief straalt de bereidheid uit om de problemen werkelijk aan te pakken.'

De inzet van Schouten op langdurige pacht spreekt LTO erg aan. 'Langdurige liberale pacht, als de nieuwe standaard voor het pachtbeleid, biedt kansen. Zeker als een vorm van prijsregulering kan worden afgesproken. Tegelijkertijd is het goed dat de minister de reguliere pacht als instrument handhaaft.'

Biodiversiteitsherstel

Blij is Jansen ook met de nadrukkelijke aandacht voor goed bodemgebruik. 'Wij denken graag mee over praktische opties. Beter bodembeheer past goed binnen de context van het biodiversiteitsherstel. Wat dit betreft zijn wel goede afspraken nodig over de investeringen die daarvoor nodig zijn en de vergoeding voor de pachter.'

Ook NAJK reageert positief, vooral op de aandacht voor de situatie van jonge boeren. Wel benadrukt de organisatie dat de voorwaarden die in het nieuwe pachtbeleid worden gesteld, cruciaal zijn voor het succesvol ondersteunen van jonge boeren en van de bedrijfsovername. 'De verdere uitwerking is dus bepalend', aldus een persbericht.

Kritisch

De Federatie Particulier Grondbezit (FPG) is kritischer. Vooral het ontmoedigen van kortlopende pacht valt niet in goede aarde.

Een breed aanbod van pachtvormen is volgens de FPG belangrijk, simpelweg omdat er veel vraag naar is. Als de mogelijkheden worden ingeperkt, komt er minder grond beschikbaar voor pacht. Zo worden ook kansen gemist voor de transitie naar kringlooplandbouw, laat de organisatie weten.

Brede steun

In de Tweede Kamer kreeg Schouten brede steun van coalitie- en oppositiepartijen voor de lijn die ze wil inzetten. 'Kortlopende pacht, ook door de overheid, is mij een doorn in het oog', zei VVD-Kamerlid Helma Lodders. CDA-Kamerlid Jaco Geurts meent wel dat de vaststelling van de pachtprijs bij langdurige pacht niet volledig aan de markt mag worden overgelaten.

De minister erkent dat laatste en belooft te kijken 'hoe er een vorm van prijsregulering op gezet kan worden'. Het resultaat moet zijn dat 'de pachtprijs aantrekkelijk is voor de verpachter, maar ook draaglijk voor de pachter'.

In gesprek

Schouten gaat de komende tijd in gesprek met politiek en bedrijfsleven in gesprek over het opstellen van een concreet wetsvoorstel dat later dit jaar voor inspraak wordt vrijgegeven. De verwachting is dat in de loop van 2020 de parlementaire behandeling van de nieuwe pachtwetgeving kan starten.