Varkenshouders moeten noodplan AVP hebben

De uitbraak van Afrikaanse varkenspest in de Belgische provincie Luxemburg heeft duidelijk gemaakt dat de dreiging van een besmettelijke dierziekte reëel is. Het betekent ook dat varkenshouders voorbereid moeten zijn op een uitbraak in Nederland met daarbij een vervoersverbod.

Al voor de uitbraak in België is de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) afgelopen voorjaar het Plan noodhuisvesting varkens gestart. Dat ging samen met de lancering van het Ketenkwaliteitssysteem Holland Varken. Onderdeel van dit systeem is dat varkenshouders een plan van aanpak moeten hebben voor de noodhuisvesting.

Controles

'Je moet weten hoe je het gaat aanpakken, als er een calamiteit is', zegt Bart Verhees, varkenshouder en lid van het dagelijks bestuur van de POV. 'Je moet een periode van minimaal dertig dagen kunnen opvangen op je eigen bedrijf. Bij de controles in het kader van Holland Varken wordt het plan van aanpak beoordeeld.'

Er is voor dertig dagen gekozen, omdat dit de minimale termijn is waarna een gebied wordt vrijgegeven na een een besmettelijke dierziekte. Ook als er slechts één geval is van een besmettelijke dierziekte, duurt het minimaal dertig dagen voordat dit gebied weer wordt vrijgegeven voor transport van dieren.

Als er meer gevallen zijn, duren vervoersverboden langer en zijn dertig dagen noodhuisvesting niet voldoende. Verhees: 'Zodra bekend is dat het een grotere uitbraak is, moeten bedrijven aanvullende maatregelen nemen boven op het plan voor de eerste dertig dagen noodhuisvesting.'

Ogen openen

Het plan voor noodhuisvesting kan iedere varkenshouder zelf maken. Het plan is te downloaden op www.hollandvarken.nl. 'Het invullen van dit plan opent de ogen van de varkenshouder', zegt Jos Peerlings, woordvoerder bij de ZLTO, die afgelopen voorjaar nauw betrokken was bij de campagne voor noodhuisvesting van de POV.

'Als je door je bedrijf loopt en gaat bedenken hoe je de noodhuisvesting kunt aanpakken, zie je de mogelijkheden. Je begint met het kijken naar de mogelijkheden in de bestaande gebouwen. Hoe kun je de bezetting verhogen zonder dat het problemen geeft? Welke ruimtes zijn er over om te benutten? Wat is er mogelijk door gebruik van ander voer of een aangepast voerniveau?'

Bestaande gebouwen

'De dertig dagen noodhuisvesting zijn voor veel varkensbedrijven te realiseren in de bestaande gebouwen', aldus Verhees. 'Veel bedrijven nemen immers deel aan het Beter Leven-concept of een ander concept waardoor de varkens meer ruimte hebben dan volgens de wettelijke normen nodig is', zegt hij.

'Vleesvarkens liggen op 1 vierkante meter, terwijl het minimum 0,8 vierkante meter per dier is en biggen liggen op 0,4 vierkante meter, terwijl 0,3 vierkante meter minimaal nodig is. Je hebt dus al ruimte in je bedrijf, terwijl je nog binnen de wettelijke normen blijft.'

Lichtere dieren

Ook voor de lichtere dieren is er minder oppervlakte nodig. Biggen tot 15 kilo hebben volgens de wetgeving 0,2 vierkante meter nodig. Voor vleesvarkens van bijvoorbeeld 30 tot 50 kilo is 0,5 vierkante meter voldoende. Daardoor is er ook al meer ruimte in de bestaande hokken zonder dat er sprake is van overbezetting. Als al die ruimte is benut, is er nog te werken met overbezetting van de hokken.

Daarnaast is bij een noodsituatie 150 procent overbezetting toegestaan. 'Je moet bij het maken van het plan van aanpak goed kijken of het kan qua voer- en watervoorziening en ventilatie. Dit moet altijd toereikend blijven. Daarnaast is het nodig om te zorgen voor voldoende afleidingsmateriaal om welzijnsproblemen te voorkomen', vertelt Verhees.

Gang of opslagruimte

Naast meer dieren in hetzelfde hok zijn er op bedrijven soms nog mogelijkheden voor opvang van varkens in een centrale gang of een ruimte die nu in gebruik is voor opslag. In die ruimtes moeten voer en drinkwater beschikbaar zijn en er moeten maatregelen worden genomen voor de opvang van mest en urine.

Voor voer en drinkwater is het handig als een bedrijf oude voerbakken in de opslag heeft. Voor mest en urine is het soms nodig een roostervloer te maken of een deel roosters met daarnaast stro in het liggedeelte.

Brochure

In de brochure 'Praktische tips noodhuisvesting varkenshouderij' staan voorbeelden hoe dat is op te lossen met bijvoorbeeld mogelijkheden voor het maken van extra noodhuisvesting buiten de bestaande gebouwen.

Dat kan zijn door een bestaande kapschuur of werktuigenloods in te richten als noodhuisvesting. Daarin is dan vaak geen optimaal klimaat te maken. Ze zijn dan ook geschikter voor de oudere biggen of vleesvarkens. De jongere dieren blijven dan in de bestaande gebouwen.

Creatief

Op een deel van de varkensbedrijven zijn oudere gebouwen verdwenen en de bouwblokken benut. Daar moet creatief met de overgebleven ruimte worden omgegaan. Dat kan bijvoorbeeld door de ruimte tussen twee stallen te benutten voor noodhuisvesting of door een bestaande stal te verlengen.