Uit het niks beginnen met 500 melkschapen

De bouw is bijna klaar. De ligboxen zijn uit de stal gesloopt. De meeste enters zijn gedekt en staan in de stal rond de u-vormige voergang. De tweedehands aangeschafte geitenmelker is omgebouwd van een 2 x 25 rapid exit naar een 1 x 50 rapid exit. De deurtjes zijn vergroot, want schapen willen er nog wel eens onder door duiken, is verteld.

Als ze zich even druk maken, is het resterende werk zo klaar. Maar haast hebben Wubbo de Jong en Bart van Doorn niet. Hun vijfhonderd ooien zullen pas in de eerste twee maanden van volgend jaar lammeren en pas dan starten ze met melken.

Buurmans land

Het idee voor melkschapenhouderij ontstond in 2016, toen de buurman van De Jong aangaf met zijn melkveehouderijbedrijf te willen stoppen. 'Zijn land lag in ons blok, dus voor ons was het interessant om het over te nemen. Ook zou er een boerderij overblijven', zegt de melkveehouder uit Gorredijk. Zijn bedrijf ligt verspreid over vier locaties in de Friese Wouden. Hij melkt 350 koeien en heeft 207 hectare land in gebruik.

De Jong benaderde zijn vriend en accountant Bart van Doorn. Van Doorn had altijd al boer willen worden, had al een aantal kansen in Oost-Europa aan zich voorbij laten gaan, en vooralsnog hadden de juiste omstandigheden zich voor hem nog niet aangediend. Dit was een nieuwe kans voor hem, die hij en zijn gezin met beide handen aanpakten.

Ook voor De Jong gaf het kansen. Op deze manier kon hij zijn overschot aan ruwvoer rendabel maken. De ondernemers richtten samen een vof op.

In plaats van fosfaatrechten

In eerste instantie was uitbreiden tot vijfhonderd melkkoeien en extra jongvee aanhouden het plan, maar door de komst van de fosfaatrechten ging dat niet door. Van Doorn: 'De bank wilde geen geld in fosfaat steken. Het zouden daarom schapen worden.' Vijfhonderd stuks. 'Met dat aantal is het rendabel om een fulltime werknemer in dienst te nemen en kan het melktransport uit.'

De keuze voor schapen werd definitief na het bezoeken van een symposium van AB Vakwerk, waar ze melkschapenhouder en LTO-bestuurder Nico Verduijn hoorden spreken. 'Hij had alles nieuw gebouwd en runde een florerend bedrijf, dus wij dachten: dat moeten wij toch ook kunnen? De stallen, het land en het ruwvoer hadden we al. We moesten alleen nog schapen.'

Spaanse melkschapen

Ze staken hun licht op bij diverse melkschapenhouders en verkenden de markt en kwamen er algauw achter dat ze in Nederland geen grote koppel zwoegervrije melkschapen zouden vinden. Ze kwamen in contact met Veehandel Bronkhorst en Hunland. Dat waren de enige bedrijven die aan hun eisen konden voldoen.

Samen met de veehandelaren vertrokken ze in augustus 2017 naar Spanje, waar een gemiddeld melkschapenbedrijf tussen de drieduizend en zesduizend dieren telt. De vijfhonderd drachtige ooien die ze in eerste instantie hadden besteld, waren al verkocht. Daarom bestelden ze hetzelfde aantal lammeren die in februari 2018 geboren zouden worden en betaalden een deel vooruit. In mei werden de dieren afgeleverd in Gorredijk.

Logischerwijs zijn het geen Friese Melkschapen. 'Ze zijn van het ras Assaf, een kruising van het Israëlische en het Ostfriesische Melkschaap', zegt Van Doorn. Hoe de dieren gaan presteren is nog afwachten. 'We zijn de eerste schapenhouders in Nederland met dit ras. We hebben wel hoge verwachtingen van ze', geeft De Jong aan.

'Het gemiddelde moederdier geeft in 150 dagen 500 liter melk. De potentie is er dus. Daarbij zal het net zo gaan als bij koeien. Zowel koe als schaap melk je door de bek.' Maar heel veel liters hoeven niet per se, stelt De Jong. 'Zolang we het overschot aan ruwvoer maar rendabel kunnen maken.'

Kaas uit de Friese Wouden

Bart van Doorn en Wubbo de Jong hebben berekend dat de kostprijs van hun schapenmelk rond de 1,10 tot 1,15 euro per liter melk zal liggen. 'Dat is een stevig bedrag. Laat staan als je ook nog stallen en land moet aanschaffen. Zomaar beginnen vanuit het niets is onmogelijk.' De twee ondernemers hopen een opbrengstprijs te generen van 1,40 euro per liter. 'Dat is momenteel gebruikelijk in de markt', zegt De Jong. 'Er is sowieso genoeg afzetpotentie. Nederland importeert meer schapenmelk dan dat er hier wordt geproduceerd', zegt Van Doorn. Daarnaast hopen ze nog een extra plus te krijgen door hun manier van vermarkten. De melk zal volledig verkaasd worden door Kaaslust in Veenhuizen, die een nieuwe kaasfabriek bouwt in Oosterwolde. De kaas die de twee terugkrijgen, gaan ze verkopen onder een eigen label. 'Kaas met een verhaal uit de Friese Wouden. Dat is iets waar mensen voor willen betalen.'

Matschappelijke acceptatie

Ondertussen staat de stacaravan al klaar voor de stagiaires en extra medewerkers die straks in de lammerperiode, wanneer er ook nog drie keer per dag gemolken moet worden, komen helpen. 'Het is leuk om een keer wat anders te gaan doen. Grote melkveebedrijven worden steeds minder geaccepteerd door de burger. De groei is eruit', zegt De Jong.

'De geitenacceptatie wordt ook steeds kleiner. Veel provincies zitten wat dat betreft op slot. Als het gaat om maatschappelijke acceptatie hebben schapen de grootste kans van slagen. Per saldo zullen schapen niet meer opleveren dan geiten, maar als je voer over hebt, kan je dat in deze tijden beter in een schaap stoppen dan in een geit', besluit De Jong.