Aaltense boeren praten met coaches over toekomst

Achtergrond Gelderland Hanneke de Jonge 03 dec 2018 om 11:11uur

Gemeente Aalten heeft met 'Platteland Aalten in Beweging' gezorgd voor bewustwording bij boeren en tuinders over de toekomst van hun bedrijf. Agrarische coaches voerden keukentafelgesprekken, waarvoor de animo groot was. In het vervolgtraject kunnen ondernemers hun toekomstplannen samen met de gemeente verder vormgeven.

Aaltense+boeren+praten+met+coaches+over+toekomst

Boeren en tuinders hebben de afgelopen jaren veel complexe onderwerpen op hun bordje gekregen. Ted Kok, als wethouder in Aalten verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening en financiën, ziet dat ook in zijn gemeente: 'Denk aan wetgeving, bedrijfsopvolging, fosfaatrechten, prijzen voor hun producten en landschapsbeheer.'

De gemeente wilde met het traject 'Platteland Aalten in Beweging' boven water krijgen hoe de agrariërs daarmee omgaan en wat zij zien als uitdagingen voor de toekomst. Bij het ondersteunings- en adviesprogramma was de eerste stap dat alle boeren en tuinders in de gemeente een uitnodiging kregen voor een keukentafelgesprek.

Veel animo

De animo was bijzonder hoog: 200 van de 260 agrarische bedrijven in de gemeente Aalten gaven gehoor aan de oproep voor een gesprek met een van de agrarische coaches Monique te Kiefte, Rob Huinink, Wim Korsten en Lizanne Roeleven.

Wij boeren zijn van nature geen praters en met anderen heb je het niet zo snel over waar je 's nachts van wakker ligt

Manfred Keuper, melkveehouder in De Heurne en vicevoorzitter LTO Noord-afdeling Oost Achterhoek

'De gesprekken hebben geleid tot bewustwording', zegt Te Kiefte. 'We merkten dat de agrariërs lang geen aandacht hadden voor alle nieuwe ontwikkelingen. Hard werken en doorgaan, was hun devies.'

Onrechtvaardig

De coaches kregen veel te horen. Voor sommige ondernemers voelde het bijvoorbeeld onrechtvaardig als een schuur gesloopt moest worden die nog niet aan het eind van zijn levensduur was. Of ze wisten wel dat ze subsidie konden krijgen voor asbestsanering, maar niet hoe ze het proces daarvoor in gang moesten zetten.

De gesprekken werkten volgens Te Kiefte taboedoorbrekend en zorgden ervoor dat de geïnterviewden en hun gezinnen breder gingen nadenken en met elkaar het gesprek aangingen.

Bedrijfsovername

Mathijs Heusinkveld wil het melkveebedrijf in het buitengebied van Aalten van zijn ouders overnemen. Vanwege de fosfaatwetgeving hebben zij hun veestapel nog niet kunnen uitbreiden, ondanks de nieuwe stal die ze daarvoor in 2014 hebben geplaatst. Ook moeten ze nog asbest uit oudere gebouwen verwijderen.

Samen met zijn ouders en zijn vriendin had Heusinkveld een keukentafelgesprek met coach Rob Huinink. 'We zijn gaan kijken hoe het bedrijf in elkaar zit en wat onze wensen en verwachtingen voor de toekomst zijn. We willen groeien van zeventig naar honderd koeien en meer omzet halen', vertelt hij.

Nadenken

'Zo'n coach laat je nadenken over dingen waar je zelf niet aan denkt. Wij vinden het mooi dat gemeente Aalten daar budget voor heeft uitgetrokken.'

'De boeren vonden het best spannend om de gesprekken in te gaan, want ze wisten niet hoe ze zouden verlopen', zegt Te Kiefte. 'Maar we kregen als compliment dat het 'echte' gesprekken waren. Dat hadden ze niet verwacht.'

Fosfaatwetgeving

Manfred Keuper, melkveehouder in De Heurne en vicevoorzitter van LTO Noord-afdeling Oost Achterhoek, sluit zich daarbij aan. Hij loopt met zijn bedrijf vooral aan tegen de fosfaatwetgeving. 'Tijdens het gesprek dat ik samen met mijn vrouw met coach Rob Huinink had, kwam meer los dan ik had verwacht', zegt Keuper.

'Wij boeren zijn van nature geen praters en met anderen heb je het niet zo snel over waar je 's nachts van wakker ligt. Rob vroeg hoe het met ons ging als mens en daar werden we eerst even stil van. Maar uiteindelijk was het een opluchting om zo over de essentie te praten.'

Vervolgtraject

De coaches mochten ook een vervolgtraject aanbieden, om te helpen bij het zetten van concrete stappen om meer waarde uit hun bedrijven te halen. Dat daar behoefte aan was, blijkt uit de 40 procent die daar gehoor aan heeft gegeven.

Keuper neemt ook deel aan het vervolgtraject. Volgens hem maakt dat het initiatief van gemeente Aalten uniek: dat boeren na de eerste gesprekken meteen door kunnen pakken.

De familie Heusinkveld neemt eveneens deel aan het vervolgtraject. Wat Heusinkveld vooral waardeert, is dat de coaches geen enkel belang hebben bij de beslissingen die de boeren nemen. 'Mijn ouders en ik zijn op een trein gesprongen met elk een ander eindstation. De rol van Rob is om ons zo aan het werk te zetten dat we alle drie op het juiste spoor terechtkomen.'

Spiegel voorhouden

Volgens de wethouder was het doel van het traject om de deelnemers een spiegel voor te houden. Een ander belangrijk doel was om om in de gemeente Aalten nieuwe maatregelen te formuleren.
'Veel boeren willen wel iets anders, maar ze weten niet hoe. Om hun tegemoet te komen, gaan we als gemeente ons ruimtelijk beleid nog eens onder de loep nemen. Ook kunnen we activiteiten organiseren om te laten zien wat voor mogelijkheden er zijn', zegt Kok.

'Ik zie positieve kanten aan de uitkomsten, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Daar zie ik veel kansen. Wie weet worden onze boeren, naast veeboeren, straks ook zonneboeren.'

Ondersteunings- en adviesprogramma krijgt vervolgtraject

Stichting Netwerk Boerenkans Achterhoek, opgericht in 2013, vormde een netwerk van erfbetreders, zoals de dierenarts en de accountant. Zij ondersteunden boeren en tuinders bij de problemen waar zij als ondernemers tegenaan liepen en brachten deze ook bij gemeentes onder de aandacht. Naar aanleiding daarvan heeft een motie vanuit de gemeenteraad in Aalten dit in 2016 op de politieke agenda gezet. In het voorjaar van 2018 is stichting Netwerk Boerenkans Achterhoek opgeheven en heeft gemeente Aalten het startsein gegeven voor het ondersteunings- en adviesprogramma 'Platteland Aalten in Beweging'. In de gemeentes Hof van Twente, Berkelland en Bronckhorst was al eerder een soortgelijk traject ingezet, maar dat was uitsluitend gericht op varkenshouders. In Aalten ging het om de hele agrarische sector. De coaches zijn geworven via een aanbestedingstraject. De belangrijkste conclusies uit de keukentafelgesprekken waren dat ongeveer driekwart van de ondernemers ouder is dan 50 jaar, op ongeveer 40 procent van de bedrijven een deel van het inkomen van buiten het bedrijf komt, dat ruim een vijfde van de bedrijven zekerheid heeft over opvolging en meer dan 40 procent niet en dat bijna de helft van de bedrijven problemen heeft met het rendement. Wat de uitkomsten voor de toekomst betekenen, moet blijken uit het vervolgtraject, dat onlangs is gestart. Daarin begeleiden agrarische coaches boeren en tuinders in hun toekomstplannen, maar spelen ook politieke afwegingen een belangrijke rol. Omdat de problematiek die in Aalten speelt, op meerdere plaatsen aan de orde is, zijn ook andere gemeentes met soortgelijke trajecten bezig, zoals buurgemeente Oost Gelre.