Productie schapenmelk verdubbelt in dertig jaar

Erbovenop zitten is het credo van Leo de Vos uit Peize. 'Ik ken alle 180 schapen. Wanneer een schaap niet goed is, meet ik meteen de temperatuur. Ik kijk ook altijd naar de mest of die donker genoeg is. Goede voeding en weinig antibiotica zijn essentieel. Ik doe hierbij veel op het gevoel.'

Maar er komt ook een portie lef bij kijken, gaat de ondernemer verder. Hij ontwikkelde samen met een mechanisatiebedrijf een melkstal, waarbij de schapen aan twee kanten worden gemolken. 'Lang werd gedacht dat schapen niet slim genoeg waren om in een dubbelzijdige melkstal te stappen. Dat bleek dus niet zo te zijn.'

Duurmelken

De melkproductie ging met sprongen vooruit, toen De Vos jaren geleden overstapte op duurmelken. 'Mijn nieuwe veevoeradviseur tipte mij dat. Het gebeurde al bij geiten. Bij schapen werd het ook wel geprobeerd, maar de melkproductie zakte altijd in de herfst weer weg.'

Samen met zijn adviseur stelde de schapenhouder een brok met met veel pulp samen en er kwam feller ledlicht in de stal dat langer aanbleef. Naast het ingekuilde gras kregen de schapen bierbostel voor het eiwit. Dat wierp zijn vruchten af. De schapen lammeren nu gemiddeld één keer in de drie jaar af. 'We hadden schapen acht jaar aan de melk zonder af te lammeren. Ons best producerende schaap heeft in negenhonderd dagen 4.000 kilo melk gegeven.'

Vorig jaar zakte de melkproductie met een derde door een kopertekort. 'We hebben ons rot gezocht naar de oorzaak, maar daar zijn we nog altijd niet achter. Ook studenten van de faculteit diergeneeskunde in Utrecht konden de oorzaak niet vinden.'

Ridder

Kaarten met felicitaties hangen in de keuken, nadat De Vos eind april voor zijn werk in de schapenhouderij werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Die onderscheiding heeft hij met name te danken aan het feit dat hij de melkschapenhouderij naar een hoger plan bracht en zijn openheid, vermoedt hij. 'Beginnende schapenhouders hebben mij dikwijls om advies gevraagd. Ik ben niet bang voor concurrentie. Als een schapenhouder problemen had, stapte ik in de auto om te helpen.'

Een van de tips die de ondernemer zijn collega's geeft, is om niet te veel schapen te melken. 'Hoe meer schapen, hoe meer ze ermee verdienen, beredeneren ze. Maar als je veel schapen melkt, wordt de aandacht voor het individuele schaap minder.'

Zoektocht

Voor De Vos was het een hele zoektocht, voordat hij zijn passie vond. Hij verliet als negentienjarige het ouderlijk melkveebedrijf in het Utrechtse Abcoude om stage te lopen bij een boer in Groningen. 'Ik ben in het Noorden blijven hangen. Daar voel ik me thuis.' Bij de stageboer in Ezinge kreeg hij verantwoordelijkheidsgevoel mee. Daarna ging hij een half jaar naar Amerika. 'In Californië mocht ik drie weken lang achthonderd koeien melken. Geweldig.'

Terug in Nederland was De Vos onder andere dakdekker, keukenbouwer, krantenbezorger en raakte hij toevallig in aanraking met melkschapen. 'Mijn zwager wilde voor de hobby Friese melkschapen houden. In Zuidlaren waren deze schapen te koop. Omdat het bij ons in de buurt was, ben ik gaan kijken. Mijn vrouw Marga en ik, en later ook onze dochters Joska en Narda, zijn echt aan het pionieren geslagen.'

Drukke tijden

Het waren drukke tijden voor De Vos. 'Ik stond om 3.30 uur op, deed eerst de krantenronde van 140 kilometer en ging daarna de schapen melken. Maar ik heb er nooit spijt van gehad. Mijn vader heeft nog gevraagd of ik het ouderlijk bedrijf wilde overnemen, nadat mijn broer dat vijf jaar had geprobeerd. Maar ik zag meer kansen in de schapenmelkerij.'

De ondernemer is nu begin zestig. De kans dat zijn dochters van 28 en 31 jaar het bedrijf overnemen, is klein. Narda is dierenarts en Joska heeft een paardenbedrijf. Wat er met het bedrijf gebeurt, is nog afwachten. Vooralsnog is schapen melken voor De Vos zijn lust en zijn leven. 'Dit is zo geweldig. Die dikke uiers, daar doe ik het voor. Iedere dag zit ik op de kop in de melktank in de hoop dat de schapen weer wat meer hebben gegeven.'