Meer weerstand door natuurlijke antilichamen

Natuurlijke antilichamen zijn antilichamen die van nature bij een dier aanwezig zijn. Het zijn antistoffen tegen organismen waar het dier nooit mee in contact is geweest. Bij verschillende diersoorten gaat het bijvoorbeeld om globulinen tegen keyhole limpet hemocyanin. Deze stof wordt uit een zeeslak gewonnen, een slak waar de koe simpelweg niet mee in aanraking kan zijn geweest.

Van 2010 tot en met 2015 liep het project 'Weerbaar Vee', dat is uitgevoerd door de Gezondheidsdienst voor Dieren, Wageningen University & Research en fokkerijorganisatie CRV en dat is medegefinancierd door LTO Noord, ZuivelNL en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

Uit het project kwam naar voren dat het fokken op natuurlijke antilichamen bij rundvee qua erfelijkheid overeenkomt met het fokken op celgetal. Er is dus relatief goed op te fokken.

Pluimvee

Datzelfde geldt voor andere sectoren, weet onderzoeker Tom Berghof van Wageningen University & Research. Hij deed vier jaar onderzoek naar het fokken op natuurlijke antilichamen bij pluimvee. Een eerdere studie gaf al aan dat dieren met meer natuurlijke antilichamen in het bloed ook een lagere kans hebben om tijdens de legperiode dood te gaan.

Berghof keek in zijn onderzoek naar de genetische variatie en hoe erfelijk het hebben van meer natuurlijke antilichamen is en of er veel genetische variatie is. Op zich was de erfelijkheid met 10 procent niet groot, maar voldoende. 'Vervolgens hebben we gekeken of bepaalde genen verantwoordelijk zijn voor de hoeveelheid natuurlijke antilichamen. Het bleek dat één bepaalde regio op het genoom een groot effect heeft op die hoeveelheid.'

Gemakkelijk testen

Een voordeel van de natuurlijke antilichamen is dat deze met een Elisa-test van het bloed gemakkelijk zijn te detecteren. 'Op die manier kun je vrij eenvoudig duizend dieren op één dag meten. Het is op grote schaal relatief goedkoop om te bepalen', zegt Berghof.

De onderzoeker deed vervolgens een selectie-experiment en een proef naar de gevoeligheid voor E. coli. Hiervoor werden bij zes generaties telkens duizend kippen ingezet, vijfhonderd met veel antilichamen en vijfhonderd met weinig antilichamen. Daarnaast werden twee generaties getest op gevoeligheid voor E. coli.

Hieruit kwam naar voren dat de dieren met veel natuurlijke antilichamen een hogere kans hebben op overleven. 'Dat maakt het interessant voor bedrijven om hierop te selecteren', stelt Berghof.

Varkenshouderij

In de varkenshouderij zijn er onderzoeken naar de hoeveelheid antilichamen in combinatie met levensduur. Het onderzoek van Berghof wordt gebruikt door Hendrix Genetics. Dit fokkerijbedrijf kijkt ook naar andere lijnen. 'Hendrix Genetics werkt aan een kip die honderd weken eieren legt. Dan is het belangrijk om de uitval zo laag mogelijk te houden.'

Ook in de rundveehouderij heeft dit aandacht, weet Sijne van der Beek van CRV. 'Het is belangrijk dat koeien minder vaak ziek worden. Een betere weerstand kan daaraan bijdragen. CRV fokt al jaren op kenmerken die gerelateerd zijn aan natuurlijke weerstand. Denk aan fokwaarden voor levensduur, uiergezondheid, klauwgezondheid en ketose.'

Geen meetmethodes

Er worden nog geen kengetallen ingezet die rechtstreeks zijn afgeleid van de immuunrespons van koeien. 'We hebben geen goede meetmethodes om natuurlijke weerstand bij koeien te meten. Die meetmethode was een van de doelstellingen van het project 'Weerbaar Vee'. Uit dit project zijn onvoldoende bruikbare tools naar voren gekomen', zegt Van der Beek.

Volgens Berghof is in Canada een fokkerijorganisatie actief die zich wel bezighoudt met fokwaarden voor natuurlijke antilichamen.

Van der Beek ziet dat nog niet zo simpel. 'De eerste experimenten in het kader van het project 'Weerbaar Vee' met vaarzen suggereerden enige relatie tussen het niveau van natuurlijke antilichamen en levensduur, maar dat kon later met een grotere groep vaarzen en koeien niet worden bevestigd. Ook was het niveau van natuurlijke antilichamen geen duidelijke indicator voor ziekteresistentie.'