Insectenteelt ontpopt zich tot volwassen sector

Achtergrond Algemeen Michiel Elands 12 okt 2018 om 14:00uur

Grote internationale spelers storten zich op de insectenteelt en doen miljoeneninvesteringen. Ook Nederlandse agrariërs zien kansen op deze markt, maar schaalgrootte is noodzaak, volgens professor Arnold van Huis. 'De insectenkweek zal naar schatting wereldwijd 6 procent per jaar groeien.'

Insectenteelt+ontpopt+zich+tot+volwassen+sector

Van Huis is expert op het gebied van eetbare insecten. Hij verwierf in 2013 wereldwijde erkenning met zijn publicatie 'Edible insects: future prospects for food en feed security'. Hij werkte daarbij onder de vlag van de Amerikaanse voedsel- en landbouworganisatie FAO. Van Huis is als emeritus hoogleraar entomologie verbonden aan de Wageningen Universiteit.

Halverwege de jaren negentig kwam Van Huis op een markt in het Afrikaanse Niger voor het eerst in aanraking met insecten als voedsel. 'Ik zag dat de vrouwen meer geld verdienden met de verkoop van sprinkhanen dan met gierst. Wil je dit rendabel maken, dan zul je insecten moeten kweken op grote schaal, dacht ik toen al.'

'Markt om in de gaten te houden'

De insectenkwekerij is een markt om in de gaten te houden, volgens Van Huis. Wereldwijd storten meer dan tweehonderd bedrijven zich op de dierlijke eiwitproductie, investeerders strooien met tientallen miljoenen en de wetenschap heeft de afgelopen twee jaar meer over de zwarte soldatenvlieg gepubliceerd dan de tien jaar daarvoor.

Ze verdienden meer met sprinkhanen dan met gierst

Arnold van Huis, emeritus hoogleraar entomologie aan de Wageningen Universiteit

'De belangstelling van boerenbedrijven zal snel groeien', voorspelt de entomoloog. 'In 2016 is voor Nederland uitgerekend dat er al 140 keer meer productie nodig is als we 1 procent van het kippenvoer vervangen door insecten.'

Meelwormen

Insecten worden ook in de westerse wereld omarmd als nieuwe dierlijke eiwitbron, voor mens en vee. Ruim tweeduizend insecten hebben al het stempel 'eetbaar', zoals meelwormen, sprinkhanen en de larven van de zwarte soldatenvlieg. 'We gebruiken nu 80 procent van al het landbouwgrond voor veeteelt. Met het hoge waterverbruik en uitstoot van broeikasgassen en ammoniak is dat een onhoudbare situatie. Insecten kunnen organisch afval omzetten in hoogwaardige eiwitten en passen prima in een circulaire economie.'

Van Huis heeft binnen de Raad voor Dierenaangelegenheden als forumvoorzitter de insectenteelt onder de loep genomen. Het resultaat is een lijvig rapport dat de goedkeuring van landbouwminister Carola Schouten kan wegdragen. De raad geeft tal van aanbevelingen, zoals het rekening houden met het dierenwelzijn.

Volgens de professor is de insectenwereld een groot mysterie en zijn er meer dan 4 miljoen soorten nog niet beschreven. 'Ondanks hun slechte imago is het overgrote deel van de insecten nuttig. Ze ruimen afval op, bestuiven en voorkomen plagen van andere soorten.'

• Lees ook: Veel vraag naar larven en wormen van Wadudu Insectencentrum

Dierenwelzijn

Van kakkerlakken en hommels is inmiddels bekend dat ze ongeveer 1 miljoen neuronen in hun hersenen hebben, wat een indicatie is dat ze pijn kunnen voelen. 'Als ik lezingen geef, heeft het publiek altijd vragen over wat insecten kunnen voelen, dus dierenwelzijn is voor de sector nu al iets om rekening mee te houden', zegt de entomoloog.

Een ander aspect is voedselveiligheid. Lukraak rest- en afvalstromen aan insecten voeren, is door de Europese wetgever verboden. Volgens de raad is verder onderzoek nodig naar mogelijke ziekteverwekkers of de opslag van zware metalen in de eiwitbronnen. 'Ik zie vooralsnog weinig gevaren, want bacteriën en virussen waar insecten last van hebben, lijken niet overdraagbaar te zijn op mensen. Ik zeg: insecten eten is veiliger dan vlees eten.'

Overstappers

Met name in de regio's Oost-Brabant en Limburg willen veehouders de overstap wagen. Van Huis ziet dat omliggende landen als België en Denemarken ook volop investeren in de nieuwe landbouwsector. Door de mondiale interesse is de kostprijs een heikel punt.

'Wil je insecten als kippenvoer gebruiken, dan moet het substraat voor de kweek veel goedkoper zijn dan wat kippen nu te eten krijgen. Daarnaast is automatisering nodig om de kostprijs te drukken en heb je automatisch schaalgrootte nodig om dat weer terug te verdienen.'

Kansen voor insectenkweek

De entomoloog, 72 jaar, blijft zich onverstoorbaar storten op de kansen voor de insectenkweek. Hoewel de wetgeving nog lang niet zover is, kunnen insecten prima worden ingezet om ook mest om te zetten in voedingsstoffen. En vanuit insecten kunnen wetenschappers de eiwitten weer volledig isoleren.

Wat een onbeantwoorde vraag blijft: gaat de westerse consument zowel de eetbare insect als de teeltwijze omarmen? In het rapport spreekt de Raad voor Dierenaangelegenheden over de 'yuck factor'. Van Huis: 'Voordat mensen insecten eten, hebben ze psychologisch gezien wat te overwinnen. Daarom zie ik eerst nichemarkten ontstaan voor bijvoorbeeld sporters die speciale eiwitten willen en milieubewuste mensen.'

BSE-regelgeving zit insectenkwekers dwars

De Europese wetgeving is een doolhof voor insectenkwekers. Levende insecten mogen wel als diervoeder worden ingezet, maar verwerkte insecten niet. Insectenolie en -vet mag weer wel, zolang de insecten maar zijn gekweekt met plantaardig voer. Voor visvoer heeft Europa pas sinds juli 2017 groen licht gegeven. Oorzaak van deze regels is de BSE-crisis. Sinds 2001 verbied Brussel het voeren van dierlijke eiwitten uit de veehouderij aan andere dieren in de voedselketen. Insecten vallen onder dezelfde wetgeving als landbouwhuisdieren. Opmerkelijk, want verwerkte insecten mogen wel aan huisdieren of aan mensen worden aangeboden. De toestemming om verwerkte insecten als pluimvee- en varkensvoer te gebruiken, laat waarschijnlijk nog een of twee jaar op zich wachten. Voor koeien en andere evenhoevigen zal het dierlijk eiwit als voer, vanwege hetzelfde risico op BSE, voorlopig een brug te ver blijven.