Verschillen in oogst nog nooit zo groot

Het teeltseizoen 2018 stond vooral in het teken van de langdurige droogte. Waar het kon, hebben akkerbouwers vaak nachten achter elkaar veel millimeters water op hun gewassen aangebracht. Aardappelen en uien zijn soms wel tien keer beregend.

De uitersten zijn groot dit jaar. Jeroen Nijenhuis, verkoopleider akkerbouw bij Agrifirm, zegt dat hij deze extremen niet eerder heeft meegemaakt. Wel of niet kunnen beregenen lijkt daarbij allesbepalend voor de uiteindelijke opbrengsten. Toch plaatst Nijenhuis hierbij de kanttekening dat de topopbrengsten voor aardappelen en uien ook na beregenen achterblijven bij voorgaande jaren.

De hitte en hoge bodemtemperaturen hebben de gewasgroei steeds belemmerd. Door beregening, hoe intensief ook, is dat niet volledig gecompenseerd', zegt Nijenhuis. De hoogste opbrengsten beperken zich volgens de gewasspecialist tot de opdrachtige, koele gronden.

Foto: Persbureau Noordoost

Ondermaatse uien

Een schril contrast hierop vormen de vele uienpercelen met ondermaatse uien in het Zuidwesten. Daar speelde niet alleen de droogte, maar ook de wateroverlast al vroeg in seizoen een rol. Naar schatting enkele honderden hectares werden al ondergeploegd. Vooral op Zeeuws-Vlaanderen is de uienteelt zwaar getroffen.

Op basis van proefrooiingen concludeert VTA (Verenigde Telers Akkerbouw) dat de uienoogst 30 procent lager is dan vorig jaar. VTA stelt vast dat verschillen tussen regio's behoorlijk uiteenlopen. De gemiddelde opbrengst in Noord-Nederland was begin september gemeten ruim 20 ton per hectare hoger dan in de zuidelijke provincies.

Proefrooiing

Het beeld bij aardappelen is minder extreem. De laatste proefrooiing van Aviko Potato wijst op een productie van gemiddeld iets meer dan 50 ton per hectare. VTA rekent met een opbrengst die 20 procent lager is dan in 2017.

Ook Europees is sprake van een tegenvallende aardappeloogst. De Noordwest-Europese aardappeltelers, verenigd in NEPG, schatten de hectareproductie in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië op gemiddeld 40 ton. De totale oogst in deze landen blijft beneden 24 miljoen ton, ofwel 8 procent onder het vijfjarig gemiddelde, ondanks 8 procent areaaluitbreiding.

Aardappelverwerkers zijn bezorgd over de aanvoer van voldoende grondstof en bij telers is er onrust, omdat ze niet aan hun contractverplichtingen kunnen voldoen. Naast het volume zijn er bij aardappelen als uien ook twijfels over de kwaliteit vanwege hergroei en doorwas. Het maakt de lange bewaring van deze producten dit seizoen extra uitdagend.

Foto: Persbureau Noordoost

Historisch grote opbrengstverschillen

Hoewel suikerbieten niet bij uitstek een droogtegevoelig gewas is, constateert Bram Hanse van het IRS dat de opbrengstverschillen dit seizoen historisch groot zijn. 'Een suikerbiet kan vocht van ver weg halen, maar gebruikt ook veel water voor de productie van suiker', geeft hij als verklaring.

In de laatste oogstprognose meldt Suiker Unie dat de wortelopbrengsten variëren van slechts 10 ton tot 120 ton per hectare. De suikergehaltes lopen in de eerste campagneweek uiteen van 14 tot 19 procent. Ook in suikerbieten is volgens Hanse goed het verschil te zien tussen wel of niet beregenen en de droogtegevoeligheid van gronden.

'Op percelen met een betere structuur zullen de bieten dieper wortelen. Dat is van meerwaarde als grondwater binnen bereik is. Op droge zandgronden met grondwater dieper dan 7 meter, biedt dit minder soelaas', aldus Hanse.

Kleine verschillen tarwe

Bij tarwe zijn de verschillen kleiner. In noordelijk Nederland liggen de opbrengsten ongeveer gelijk aan vorig jaar, maar in het zuiden van het land is de oogst zo'n 5 procent kleiner. Volgens CZAV in Wemeldinge hebben vooral vroeg geoogste percelen lagere opbrengsten.

CZAV noemt de kwaliteit van de tarwe goed, met lage vochtgehaltes, hoge hectolitergewichten, lage DON-gehaltes en eiwit van gemiddeld 11,5 procent. Ook Jelte Pars van Pars Graanhandel in Sint Jacobiparochie is tevreden over de kwaliteit van de tarwe in Noord-Nederland.

Foto: Wim van Vossen

Volgens de laatste cijfers van Coceral, de koepelorganisatie voor Europese graanhandelaren, komt de Nederlandse tarweoogst dit jaar op 1,08 miljoen ton uit. Dat is vergelijkbaar met 2017. De Europese tarweoogst ligt met 129,9 miljoen ton wel lager dan vorig jaar. De droogte heeft ook in andere delen van Europa huisgehouden.

Mede-auteur: Joost van Winsen