Erve IJzerman herbergt zuivelmuseum

'Zie je die drinkbakjes voor koeien daar? De aanleg van een waterleiding is zo ongeveer de enige modernisering die na de bouw van deze boerderij is uitgevoerd.' Enthousiast leidt Jan Nitrauw zijn bezoekers rond door de gebouwen van Erve IJzerman in het Gelderse Wapenveld.

Nitrauw is bestuurslid van Stichting Erve IJzerman; een stichting die zich inspant voor het in stand houden van de oude boerderij. Waarom is Erve IJzerman zo interessant om te behouden voor de toekomst?

IJsselhoeve

'Erve IJzerman is een zogenoemde IJsselhoeve. Een karakteristieke T-hoeve die in de IJsselvallei op diverse plekken is gebouwd. Het unieke van Erve IJzerman is dat de boerderij nog geheel intact is en dat er na de bouw in 1898 vrijwel niets aan is veranderd', vertelt Nitrauw. 'Door de gaafheid van het complex en het feit dat er nog veel historische elementen in samenhang aanwezig zijn, is de cultuurhistorische waarde van het complex zeer hoog.'

Nitrauw heeft al tien jaar een oogje op Erve IJzerman. 'In 2008 heeft Stichting Recreatie Wapenveld waardevolle objecten in de gemeente in kaart gebracht. Na een tip van provincie Gelderland kwamen we tijdens die zoektocht ook bij Erve IJzerman terecht.'

Boerenkoolstronken

De boerderij werd aan het einde van de negentiende eeuw door familie Hogeboom gebouwd. Sinds 1950 woonde boer Hendrik Jan IJzerman op de boerderij met zijn zussen Eefje en Dina.

'De drie leefden een teruggetrokken bestaan, puur gebaseerd op de traditionele manier van boeren. Ze leefden bij de seizoenen en van wat het land hen bracht', vertelt Nitrauw. 'En daarbij lieten ze niets verloren gaan. Hendrik Jan heeft me verteld hoe hij 's winters de boerenkoolstronken in de hooiberg liet drogen. In het voorjaar waren ze dan geschikt als brandstof voor het fornuis.'

Op 7 maart 2001 komt Hendrik Jan IJzerman te overlijden. Een jaar later, op 11 maart 2002, overlijdt Eefje IJzerman. Dina IJzerman blijft alleen achter. 'Toen Dina vanwege haar hoge leeftijd het hout niet meer bij de kachel kon krijgen, hebben haar neven een gasmeter aan laten sluiten en werd een ruimte de laatste paar jaar verwarmd met een gevelkachel.'

Behoud van Erve IJzerman

In 2010 overlijdt deze laatste bewoner en komt de boerderij leeg te staan. De erfgenamen zijn bereid om mee te werken aan plannen voor behoud van Erve IJzerman in combinatie met een publieke functie. 'Eerst aarzelden ze, maar toen ze hadden gekeken bij Erve Brooks in het Gelderse Gelselaar waren ze om.'

Het bij elkaar brengen van voldoende geld om de boerderij daadwerkelijk te kunnen kopen was nog wel een horde voor de enthousiastelingen van stichting Erve IJzerman. Maar het lukte in 2012 uiteindelijk wel met financiële steun van provincie Gelderland, gemeente Heerde het Rijk en de BankGiro Loterij.

De boerderij is nu eigendom van BOEi, een stichting die zich inspant voor behoud en restauratie van oude gebouwen.

Nationaal zuivelmuseum

Initiatieven om de oude boerderij te benutten voor vestiging van een nationaal zuivelmuseum zijn er al sinds de plannen voor het behoud van Erve IJzerman. 'We hebben onze ideeën over het combineren van boerderij en zuivelmuseum laten onderbouwen met een formele museumvisie', vertelt Inez Pijnenburg, voorzitter van Stichting Erve IJzerman.

'Daaruit komt naar voren dat het verhaal van de Nederlandse zuivelhistorie prima is te vertellen op Erve IJzerman, in combinatie met de bewoningsgeschiedenis', aldus Pijnenburg. 'Een historische IJsselhoeve met een zuivelmuseum helpt bovendien bij de verbinding met de omgeving waarin meer musea te vinden zijn. Bijvoorbeeld het bakkerijmuseum in Hattem.'

Naast het Zuivelmuseum is in enkele kamers van het woonhuis van de boerderij ook de bewonersgeschiedenis te beleven.

Unieke collectie

Jaco Heeren van Stichting De Melkmaten beheert het zuivelmuseum dat nog niet af is. 'Na vele jaren voorbereiding menen we dat het publiek nu van deze unieke collectie moet kunnen genieten', zegt Heeren.

De geschiedenis van deze stichting gaat terug tot 1995. Toen besloten twee Rotterdamse zuivelverzamelaars, waaronder Heeren, om samen verder te gaan. Sinds 2000 is de bijeengebrachte collectie in handen van Stichting De Melkmaten.

Voor de oude paardenstallen staan verschillende melkflessen uitgestald. Heeren: 'Ze geven een nauwkeurig beeld van de ontwikkelingen van de glazen beugelfles naar de polycarbonaat- en petfles.'