Wie is de grootste slaaf met de zwaarste ketenen?

Dit lijkt een van mijn betere jaren te worden. Leuk kunnen beregenen, goede grond, waar ik dingen op teel die daar passen. De een zijn dood is de ander zijn brood. En dat is erg. Want er zijn veel collega's waar de nood hoog is, door hitte en het niet kunnen beregenen.

De klimaatramp die bijna jaarlijks op de een of andere manier aan onze bedrijven voorbijtrekt, zie je niet in de afspraken met afnemers en onze financiers terug. Dat besef is er niet.

Rabobank zegt duurzaamheid te willen, maar zit nog in het ouwe lineaire model. Relatiemanagers komen niet in Tesla's op het erf, maar in leasediesels.

In het hete jaar 1976 waren er amper contracten. Boeren waren niet zo zwaar gefinancierd. Er werd geld verdiend. Er was handel met volop handelaren. Toen was 8 hectare aardappelen veel. Nu zijn er legio boeren met honderden hectares, die op contract telen met vooraf uitgerekende kilo's maal prijs. Kassa? Nee dus. Want de portemonnee ligt buiten, met die brandende koperen ploert daarboven, of steeds vaker een zware plonsbui.

Wat is er in die 42 jaar gebeurd? Machtsconcentraties; van echte vrijhandel is niets over. Vrijhandel betekent gezonde concurrentie met veel aanbieders, veel vragers, een transparante markt en een homogeen product. Zo leerde ons de eerste les economie.

De geconcentreerde macht van afnemers en die ene financier. De bank die uit ons boeren voortkomt. In 1951 waren er 1.315 Raiffeisen- en Boerenleenbanken. Crowdfundingsplatforms bij uitstek. Nu is er één top-down aangestuurde Rabobank vanuit een toren in Utrecht. De stad waar ook de Dom staat en de kardinaal zit, met een Vaticaan erboven. Rabobank heeft haar eigen Vaticaan: de ECB in Frankfurt.
De tijd is veranderd en die verandert nu weer. Met boeren aan het eind van hun Latijn met contracten en soms rare financieringseisen, die geen rekening houden met de continue klimaatramp. De nieuwe horigheid. Pet in de hand, het hoofd gebogen voor de nieuwe bazen. Wie is de grootste slaaf met de zwaarste ketenen?