Dartelstal laatste schakel tot Hamletz

De officiële opening van de Dartelstal is woensdag 18 juli. Een van de twee stallen is dan klaar; de andere volgt niet veel later. Het tijdspad loopt altijd anders dan gepland. Volgende week is de ingangscontrole voor 2 sterren van het Beter Leven Keurmerk van de Dierenbescherming.

De Dartelstal bestaat uit twee gespiegelde stallen, beide met uitloop. Tussen de stallen ligt nu nog gele grond, maar wanneer de erfverharding klaar is, bestaat die strook uit gras met bomen. In de halfoverkapte uitloop is er per varken 0,8 vierkante meter ruimte. De vloer is voor 60 procent dicht en heeft twee mestkanalen die kunnen worden gemixt.

Binnen hebben de vleesvarkens 1,1 vierkante meter per dier tot hun beschikking. Ook hier is 60 procent van de vloer dicht en onder de vloer lopen twee mestschuiven. Verder is de stal uitgerust met automatische strovoorziening en sensorvoedering waarmee per hok kan worden gevoerd: spotmix.

• Lees ook: Ten Have bouwt Dartelstal met innovatief krediet

'Eenvoudig met veel inhoud'

‘Het is een eenvoudige stal met veel inhoud. We hebben geprobeerd functiegebieden in te stellen; een plek om te liggen, mesten, eten, exploreren enzovoorts. Zo staat er voor het dichte gedeelte een muur waar de trog tegenaan staat en waar de drinkpunten zijn. Dat moet tocht op de ligplaats voorkomen’, vertelt Annechien ten Have. De groepen bestaan bij de maatschap uit 62 dieren.

Het ontstaan van Hamletz gaat meer dan tien jaar terug. De Dierenbescherming lanceerde in die tijd de tien basisbehoeften van een varken via ‘Varkens in Comfort Class’.

Ten Have: ‘Het eerste idee was te kijken wat we konden doen op het gebied van welzijn van het varken.’ Dat resulteert in de bouw van een kraamstal met tachtig Pro-Dromi hokken. Die wordt in 2014 in gebruik genomen. ‘Een mooi systeem, maar we moesten ermee leren werken. Het was nieuw en moest nog worden ontwikkeld’, vat de familie samen.

Veel leergeld betaald

Het kostte hen ruim een jaar om het in de vingers te krijgen en er is veel leergeld betaald. Het management in de Pro Dromi-stal vraagt nog steeds veel aandacht, maar voordelen zijn er ook. ‘Je hebt misschien iets meer uitval doordat een big gemakkelijker wordt doodgelegen, maar de zeugen hebben veel minder stress. Dat zie je terug in volgende tomen’, merkt Menno ten Have op.

Definitieve richting aan het concept in wording geeft Rob van Haren van Kiemkracht. Hij zoekt rond 2010 varkenshouders die mee willen doen aan een lupineproject. Lupine geeft onder andere smaakbeleving en een andere, stevige bite aan het vlees.

Lupinevarkens

‘Smaak is de gouden sleutel tot de consument en tot dat moment deed nog niemand daar iets mee’, vertellen de ondernemers. De maatschap grijpt de lupine aan om de positie in de keten te versterken. ‘Met 2 sterren zitten we nu in een markt waar niet iedereen in zit en ik hoop dat we daarmee ook niet in een ratrace komen’, geeft Ten Have aan.

In 2011 lag het eerste lupinevarken op de parlementaire barbecue in Den Haag. Vanaf die tijd was er wel steeds vlees van met lupine gevoerde varkens, maar geen grote stromen. ‘Een nieuw concept verkoopt daardoor lastig.’ Ook al kende ze door haar bestuurlijke werk de weg in de periferie goed.

De maatschap wordt gesprekspartner van de retail, na een consumentenonderzoek onder tachtig consumenten op het Hofplein in Rotterdam.

'Sprong in dierenwelzijn'

‘Hamletz heeft me heel wat zweetdruppeltjes en lobbywerk gekost, maar het is ook een droom die uitkomt. Iets waar we jaren naartoe hebben gewerkt. We maken echt een sprong in dierenwelzijn, zijn energieneutraal en hebben een lage CO2-footprint’, geven de ondernemers aan. Maar de kous is daarmee niet af.

Aan de Ulsderweg in Beerta wordt na de bouwvak de oude vleesvarkensstal gesloopt en de biggenafdeling aangepast naar 2 sterren. Ook het aanpassen van de zestig traditionele kraamhokken naar Pro Dromi staat nog in de planning. De hele varkenstak moet uiteindelijk 2 sterren worden.

Acceptatie van consumenten

Verder is het concept nu geladen en de afzet geregeld, maar de maatschap realiseert zich ook terdege dat dit nog niets zegt over de consumentenacceptatie. ‘Best spannend hoe dat zal gaan’, zegt Ten Have. En dan liggen er ook nog uitdagingen in onder andere de vierkantsverwaarding en de ontwikkeling van premium producten.

Over de prijs van Hamletz wil de maatschap niets meer kwijt dan dat de prijs tussen die van gangbaar en biologisch in ligt. ‘We hebben gekeken naar de investeringskosten, de kosten voor voer en arbeid. Daar rolde een prijs uit en die staat voor een jaar vast.’ Hamletz-vlees zal te koop zijn bij de toonaangevende vestigingen van verschillende supermarktketens. Wie dat zijn, wordt 18 juli onthuld.