Melkveehouder op Schiermonnikoog neemt genoegen met minder

Met het verkleinen van zijn veestapel loopt de veertiger vooruit op een afspraak tussen de zeven melkveehouders op het eiland, Natuurmonumenten en gemeente Schiermonnikoog.

Door 35 procent minder koeien te melken in 2020, willen ze de stikstofuitstoot op het Natura 2000-gebied met 35 procent verlagen. Van een dikke 650 koeien gaan ze naar zo'n 440.Om het inkomensgat op te vullen, zijn er plannen om de 3 miljoen kilo melk te verwerken tot kaas, volgens de duurzaamheidseisen die bijvoorbeeld Albert Heijn stelt.

De ondernemers verwachten dat ze kunnen starten met het afzetten van 30 procent via een eigen zuivelboerderij bij een van de boeren op het erf. Dat moet 10 cent per kilo melk extra opleveren. Ze zijn met FrieslandCampina in gesprek hierover.

Ganzen

De boeren zien mogelijkheden om dat via de nieuwe Top Zuivellijn van FrieslandCampina te doen. Het zuivelconcern trad half april met deze nieuwe melkstroom met extra eisen op het gebied voor dier, klimaat en natuur naar buiten. Voor de boeren betekent dit een plus van 3 cent op de melkprijs.

'Destijds hebben we als boeren al bedacht dat we meer dan een derde in koeien terug zouden gaan. Ik ben inmiddels 25 jaar boer. Ik heb mij de laatste tijd afgevraagd: wat wil ik? Hoe ziet mijn bedrijf eruit en waar wil ik met mijn bedrijf naartoe?', stelt Visser.

'Moet ik de laatste tien koeien echt nog melken, terwijl we dan voer van de vaste wal moeten halen vanwege de ganzen?', vraagt de ondernemer zich op het looppad af, terwijl de negentienjarige oude melkrobot continu draait. Zijn conclusie is helder: 'Het verdienmodel om op de wereldmarkt melk te produceren, ligt niet hier op het eiland.'

Foto's: Ilja Zonneveld.

Drastische bedrijfsaanpassingen

De afgelopen tijd paste hij zijn bedrijf drastisch aan op iets waar hij meer toekomst in ziet: zonnepanelen. De ligboxenstal uit 1972 werd grondig gerenoveerd, enkele maanden waren er dagelijks tien stallenbouwers van 7 tot 22 uur aan het werk. Spanten zijn vernieuwd en er kwam een machineberging. Hij plaatste 750 zonnepanelen op het dak.

De investering vergde een half miljoen euro. 'Daar zit het verdienmodel. De komende vijftien jaar wordt de stal afgeschreven via de zonnepanelen.'

Wellness

Visser bouwt de recreatietak van zijn bedrijf verder uit met onder andere wellness, om ook 's winters gasten te trekken. Waar hij tien jaar geleden 70 procent van zijn bedrijfsinkomen haalde uit de melkveehouderij en 30 uit de verhuur van groepsaccommodaties en de camping, is dat volgens hem nu bijna omgedraaid.

'De verhouding is nu 40, 60 procent. We hebben hier jaarlijks 5.000 overnachtingen. Dat aantal neemt nog steeds toe; de afgelopen jaren is het aantal overnachtingen met vijfhonderd omhooggegaan. '

'Tijd rijd voor zelfkazen'

Het groeiend aantal toeristen (het aantal ligt nu op 300.000 per jaar) is ook een van de redenen waarom de boeren markt zien in het zelfkazen', geeft Vissers buurman Ludie van der Bijl aan. Sinds kort is hij de nieuwe voorzitter van LTO Noord Schiermonnikoog. Volgens hem is de tijd er nu rijp voor. 'Mensen zoeken steeds meer naar streekproducten, producten van Schiermonnikoog. De recessie is voorbij.'

Naast het melkveebedrijf runt Van der Bijl een succesvolle paardentak; daar zijn 48 paarden voor dagtrips en zestien pensionklanten. Er wordt ook paardrijles gegeven. Plannen zijn er voor de bouw van een rijhal van 150.000 euro. 'Hiermee kunnen we het seizoen verlengen', stelt Van der Bijl.

Melkveehouder Ludie van der Bijl.

Investeren

Hun toeristische tak kan niet bestaan zonder een biodiverse melkveehouderijtak, stellen beide ondernemers. Om een goede boterham te blijven verdienen, is investeren in de sector dan ook noodzakelijk. De kosten voor een nieuwe zuivelfabriek liggen rond de 3 miljoen euro, schatten de melkveehouders.

Ze hebben minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten, die half mei op het eiland was, bij de ondertekening gevraagd om een overbruggingskrediet. Maar ze hopen ook op steun van onder andere Rabobank, De Nationale Postcodeloterij, Waddenfonds en Vogelbescherming.

Naast het verwerken van melk, ziet Visser ook kansen voor de afzet van vlees. 'We zijn met meer dan alleen melk bezig. Het is veel breder. We kijken bijvoorbeeld ook naar vruchtbare kringlopen.'

Doemscenario

Enkele collega's aan wal voorspellen dat de afspraak met Natuurmonumenten (zie kader onderaan artikel) het begin van het einde is en er nog maar een stuk of twee/drie boeren overblijven die ieder rond de twintig koeien melken. Beide ondernemers weerspreken dat. Het businessplan waarmee de boeren nu bezig zijn, zorgt ervoor dat alle zeven ondernemers de komende dertig jaar op Schiermonnikoog kunnen blijven boeren, is de overtuiging van Van der Bijl.

'Wij hebben een verhaal te vertellen. We vertellen toeristen elke dag wat boeren op een eiland inhoudt. Dat het heel anders is dan aan de vaste wal. Om de stikstofuitstoot te verkleinen, hadden we luchtwassers kunnen plaatsen. Maar ik wil toeristen niet uitleggen waarom die motoren de hele dag brullen.'

Wanneer het plan slaagt, hoopt Van der Bijl dat ook het vliegverkeer en de scheepvaart hun maatregelen nemen. 'Mijn dochter volgt soms live het aantal vliegtuigen dat hier overvliegt. Dat zijn er heel veel. En de scheepvaart met zijn oude stookolie stoot ook behoorlijk wat uit. Daar moet ook naar worden gekeken.'