Maalkop: voorstelling over stilte van boerendrama

De boerendochter houdt zich bij de PeerGrouP naast het concept ook bezig met de dramaturgie. Ze is zich bewust van de goede timing, nu de tv-serie Onze Boerderij van Yvon Jaspers zoveel losmaakt. Veel kijkers voelden zich ongemakkelijk bij de tranen van boerin Agnes die onder de immense druk van landelijke mestwetgeving afstand moest doen van koeien, ondanks een uitbreiding van de stal.

'Het gekozen moment is inderdaad goed. In Maalkop wilde ik heel graag een monoloog verwerken van een boer en zijn koe over persoonlijk leed. Noem het zijn laatste koe na een faillissement, het kan ook de laatste koe uit een eigen gefokte lijn zijn bij bedrijfsbeëindiging.'

Aangrijpende verhalen

De boerensector en theatrale vertaling ervan zijn onlosmakelijk verbonden aan het werk van Luttikhedde. 'Bij PeerGrouP breng ik de soms aangrijpende verhalen van de boerensector in. Vaak met een documentair en actueel karakter. Dan helpt het dat je bent opgegroeid op een varkensbedrijf.'

Luttikhedde komt uit Gelselaar in de Achterhoek. Haar moeder was de derde generatie op die boerderij, waar het fokken en later mesten van varkens de laatste bron van inkomsten was. 'Ze wonen er nog, maar hebben geen opvolgers.'

Via een masteropleiding schilderkunst op Minerva in Groningen werd ze uiteindelijk documentairemaker. Kunstzinnige films als Onland en Bloed, de eerste over de strijd van het water in de ommelanden en laatstgenoemde over de gang van een varken naar de slager en de daarbij aangedikte emoties bij de bloedworst, tonen haar gevoelsmatige betrokkenheid bij deze onderwerpen. 'Maalkop wilde ik al jaren maken, op een gegeven moment is de tijd er rijp voor.'

Nagesprekken

Tijdens de repetitie in een oude melkstal in Ten Boer is Luttikhedde een meer dan aandachtige toehoorder. Voor de nagesprekken met de boerensector maakte ze een aantal poëtische films. 'Het is ook een wrang maar poëtisch verhaal over de eenzaamheid en benarde stilte die de boer overvalt.'

Onlangs waren vertegenwoordigers van LTO Noord en Zorg Om Boer en Tuinder (ZOB) ook aangeschoven bij een repetitie. De locatievoorstelling van theatergroep PeerGrouP is op de persoonlijke teloorgang van een boer/boerin geënt. De boer houdt een lange monoloog en bespreekt de aftocht met zijn laatste koe Martje 160. De wisselwerking is spannend. 'Het is een soort van bewustzijn van het feit dat de koe er is. Hij kan rondlopen en in de buurt zijn. Wel spannend om dat te ervaren', vertelt hoofdrolspeler Fabian Jansen, bekend van de voorstelling 'Zij gelooft in mij'.

Herkenning

LTO Noord-vertegenwoordiger Jan Bloemerts wijst er na de eerste scènes op dat hij het beklemmende gevoel van iemand die zijn bedrijf kwijtraakt, nog niet echt voelt, maar wel ziet aankomen. Bloemerts vindt het belangrijk dat het stuk er is gekomen. 'Wat je ten diepste voelt in zo'n voorstelling is de eenzaamheid, de dilemma's en de stilte die er dan valt. Het leidt ongetwijfeld tot herkenning en bevordert de bespreekbaarheid. Daarmee hebben wij al iets gewonnen.'

Bloemerts wijst ook op het nagesprek dat het publiek wordt aangeboden door vertegenwoordigers van LTO Noord en ZOB. 'Natuurlijk is de noordelijke voorstelling erg gericht op de melkveehouderij, maar eenzaamheid als gevolg van problemen als financiële druk is ook in andere landbouwsectoren universeel.'