Plan veenweidegebied komt volgens boeren te vroeg

Melkveehouders Gosse de Vries, Klaas Sijbesma en Jan Brouwer uit Koufurderrige overleggen over de drainageproeven die in de achterliggende polder wordt uitgevoerd. Meindert de Groot zit ook in het groepje, maar is niet aanwezig.

De boeren pakten enkele jaren geleden samen muizenschade aan. Ze kregen van Wetterskip Fryslân ontheffing om in de polder van ruim 500 hectare zelf het waterpeil binnen bepaalde marges aan te passen om snel te kunnen reageren op een toename van de muizendruk. Daarvoor zijn extra stuwen geplaatst.

Onderwaterdrainage

Het waterschap benaderde de boeren vervolgens met de vraag of ze wilden meewerken aan een proef in het kader van de Friese veenweidevisie. Hoofdvraag was in hoeverre onderwaterdrainage bijdraagt aan een afname van de CO2-uitstoot van het veen. De boeren gingen akkoord, maar vonden het onderzoek te oppervlakkig en voegden er zelf onderdelen aan toe.

'Als je onderzoek doet, moet je alles meten, niet alleen de CO2-uitstoot', zegt De Vries. ' Wij willen ook de kwaliteit en opbrengst van het gras, draagkracht, bodemvocht, beworteling en waterpeil meten en de indringingskracht die weidevogels nodig hebben om in de bodem te komen. Dat zijn allemaal zaken die voor boeren en weidevogels van belang zijn en die nu in het onderzoek worden meegenomen.'

Proeven

Doel van het onderzoek is het grondwaterpeil zo vlak mogelijk proberen te krijgen, zodat de verbranding van het veen en dus de inklinking minimaal is. Daarvoor zijn op verschillende percelen proeven met onderwaterdrainage opgezet. Het eerste jaar is afgerond en duidelijk is dat op basis hiervan nog geen conclusies kunnen worden getrokken.

'We hebben een natte herfst gehad. Eigenlijk heb je nu ook nog een strenge winter en droge zomer nodig om de extremen te kunnen meten', zegt Sijbesma.

Snede

Afgelopen herfst moesten de boeren een snede laten lopen vanwege een slechtere draagkracht, maar dit wordt in droge zomers mogelijk gecompenseerd door een extra snede vanwege meer wateraanvoer. 'Dat moet nog worden uitgezocht.'

Het is wel spannend wat er uiteindelijk met de onderzoeksresultaten wordt gedaan, erkennen de melkveehouders. 'Je hebt biologen en hydrologen en weer andere wetenschappers en iedereen pakt er zijn eigen stukje uit. Als boer is het wel eens lastig om daarmee om te gaan', vindt De Vries.

Metingen

De verhoudingen met de onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen zijn goed, stellen de melkveehouders. 'Om de week komen ze langs om de peilbuizen te controleren en metingen te doen en dan maken we meestal wel even een praatje', zegt Brouwer.

'Ze waren verbaasd hoe wij als boeren met de natuur omgaan. Dat wij bijvoorbeeld aan vogels kunnen zien dat er weer meer muizen zijn. Die interactie is goed en verhelderend. Daardoor zijn de wetenschappers anders gaan denken en op onze beurt leren wij weer van hen.'

Bedreiging

Dat de melkveehouders aan het onderzoek meewerken, wordt niet door alle collega-boeren juichend ontvangen. 'Veel boeren zien de veenweidediscussie als een bedreiging, maar je moet je als boeren juist laten horen en meedenken. Wij zien bijvoorbeeld goede mogelijkheden in het verhogen van organische stof in de bodem en gaan daar het komende jaar mee experimenteren. Samen is er veel meer te bereiken dan dat iedereen in zijn eigen hokje blijft zitten', stelt De Vries.

'Misschien wordt het zelfs wel beter, met een betere bodem en minder droogteschade', vult Brouwer aan. 'We zitten jarenlang in een vast stramien te denken en moeten daar nu uit. Dat is spannend.'

Bestuurlijk overleg

Wacht de onderzoeken af en ga met elkaar in overleg, voordat wilde plannen worden gemaakt, stellen de boeren. Een standpunt dat ook Geart Benedictus, landbouwvertegenwoordiger in het Bestuurlijk Overleg Feangreide (BOF) en landbouwadviseurs Bouwe Bakker en Ria Derks nog eens duidelijk hebben gemaakt.

'Voor veel boeren voelt het als onbehoorlijk bestuur als tijdens het spel de regels worden veranderd. Blijkbaar realiseert een deel van de politiek zich onvoldoende dat de consequenties van het ophogen van het waterpeil voor de boeren immens zijn', schrijven de drie.

Nieuwe verdienmodellen

Daarnaast staren politici zich blind op nieuwe verdienmodellen die slechts een niche in de markt zijn en geen soelaas bieden op grotere schaal, stellen Benedictus, Bakker en Derks. 'Een broedende kip moet je niet storen. Het kost tijd om te zoeken naar een passend model.'