'Laatbloeiers blijven langer lopen dan snelle starters'

Dat stelde Peek vorige week vrijdag in Heerenveen tijdens het Symposium 'Fokken voor levensduur'. 'De betrouwbaarheid van een stier moet je goed meewegen. Vaak is de betrouwbaarheid van een jonge stier te beperkt. Het is dan beter om te kijken naar bijvoorbeeld aanhoudingscijfers, zoals die door de Nederlandse Veeverbeteringsorganisatie worden gepubliceerd.

Dit zegt veel over welke dieren ook daadwerkelijk blijven lopen. Het zou goed zijn als alle ki-organisaties die cijfers presenteren. Wel kom je dan bij de wat oudere, bewezen stieren uit en niet bij hippe genomicsstieren.'

Veranderlijk

Bij een jonge stier kan het nog alle kanten op, weet Peek. 'Stel dat je een jonge stier hebt met 500 dagen levensduur en een betrouwbaarheid van 50 procent. Dan heb je 68 procent kans dat deze tussen 310 en 690 dagen zit en 95 procent kans dat deze tussen 120 en 880 dagen zit. Hier zit dus nog veel ruimte voor afwijkingen. Bij genomicsstieren ligt de betrouwbaarheid van levensduur met 40 tot 45 procent nóg lager.'

Dat er nog veel kan schuiven bewijst de stier Shogun, volgens Peek. Deze stier startte bij 42 procent betrouwbaarheid met 126 dagen levensduur. Inmiddels is deze 688 dagen bij 99 procent betrouwbaarheid. 'De duurzaamste stieren doen er lang over om hoog te komen. Je hebt ook stieren die hoog starten en vervolgens hard zakken.'

Laatrijpheid

Melkveehouder Ton Lansbergen uit Egmond aan den Hoef herkent het positieve effect van laatrijpheid: 'Een groeiend appeltje rot niet. Een koe moet drie tot vier lactaties groeien in productie. Daarna zie ik vaak dat ze dit niveau drie lijsten vasthoudt. Pas na zeven lactaties wordt het minder.'

In het verleden is niet altijd even efficiënt op levensduur gefokt. Peek noemt Olympic als voorbeeld: 'Een veel ingezette stier, waarvan nogal wat nazaten in de stal lopen. Met 108 dagen levensduur is het op dit vlak geen sterke basis om een enorme levensduurslag te maken.'

Inteeltgraad

Een ander aandachtspunt is volgens Peek de inteeltgraad. In 2006 was die graad bij proefstieren 5,4 procent, bij de in 2016 ingezette proefstieren is deze 8,6 procent. Een stier als O-Man zat in dat laatste jaar in 14,5 procent van de stambomen van de ingezette proefstieren.

'Op zich niet erg, maar wél wanneer je veel koeien met O-Man-bloed op stal hebt staan. Uit een onderzoek naar de inteeltgraad bleek dat 10 procent inteelt neerkomt op 65 dagen minder levensproductie dan bij 5 procent.'

Hij krijgt bijval van Don Bennink van North Florida Holsteins in de gelijknamige Amerikaanse staat. 'In de VS is de inteeltgraad hoog, daarom proberen we vooral te selecteren op outcross-stieren.'

Focus op helder doel

Peek adviseert ondernemers dan ook om een helder doel voor ogen te houden bij fokkerijbeslissingen en daarop te blijven focussen. 'Voorheen werden te veel neveneffecten en indexen bekend. Hiermee gaat ook de levensduur omhoog. In het verleden lag de focus op productie en exterieur. We merkten dat dit ten koste ging van de de vruchtbaarheid en levensduur', zegt Bennink.

'Door iets in beeld te krijgen, kun je hierop focussen. Zo zijn er stieren die dochters geven met een 3 procent hogere vruchtbaarheid dan gemiddeld bij de eerste drachtcontrole. Het gemiddelde is 15 procent. Je hebt ook stieren die 3 procent minder scoren.'

Het bedrijf van Bennink fokt op productie en gezondheid, waarbij de koeien niet groter en scherper mogen. 'Dat heeft een negatief effect op levensduur, er moet breedte in een koe zitten.'