Nieuwe regels voor bodem en bemesting

Het nieuwste actieprogramma Nitraatrichtlijn bevat maatregelen om de waterkwaliteitsproblemen veroorzaakt door stikstof en fosfaat uit de landbouw verder te verminderen. Een flink aantal nieuwe voorschriften moet ertoe leiden dat de uitspoeling van nitraat naar het grondwater en de uit- en afspoeling van stikstof en fosfaat tot en met 2021 verder terugloopt.

Het gaat daarbij met name om beperking van de bemestingsmogelijkheden. Een voorbeeld is een verlaging van de stikstofgebruiksnorm in groenbemesters die worden gezaaid na de teelt van uitspoelingsgevoelige gewassen. Vanaf volgend jaar wordt in die gevallen de gebruiksnorm voor de groenbemester op zand en löss gehalveerd.

Na een niet-uitspoelingsgevoelig gewas, zoals graan, koolzaad, zomerpeen, blauwmaanzaad, karwij en vlas, mag op deze gronden wel de stikstofgebruiksnorm voor groenbemesters voor 100 procent worden toegepast.

Minder extra ruimte

De equivalente maatregel 'opbrengstafhankelijke stikstofgebruiksnorm' wordt in elk geval voortgezet tot een evaluatie van de stikstofgebruiksnormen beschikbaar is. Een tegenvaller is dat vanaf 2019 een korting op de extra gebruiksnorm voor de betreffende gewassen wordt doorgevoerd.

Zo gaat de extra ruimte voor suikerbieten met de hoogste gewasopbrengst van 45 kilo naar 35 kilo stikstof per jaar. Voor wintertarwe met een opbrengst van meer dan 11.000 kilo per hectare gaat de extra stikstofgift van 35 naar 25 kilo. De overheid denkt hiermee 'eventuele milieurisico's te minimaliseren'.

Voor de teelt van mais op grond waar in het voorgaande jaar nog gras groeide, gaat de stikstofgebruiksnorm met 65 kilo per jaar omlaag. Reden daarvoor is dat na het scheuren veel stikstof vrijkomt. Dat is grotendeels beschikbaar voor het daaropvolgende gewas. Deze maatregel gaat in op 1 januari 2021.

Rijenbemesting verplicht

Een ingrijpende maatregel voor maistelers is de verplichte rijenbemesting per 1 januari 2021 op alle zand- en lössgronden. De stikstofgebruiksnorm verandert daarbij niet, maar door de gerichtere bemesting zal de uitspoeling van stikstof naar verwachting verminderen.

Biologische bedrijven zijn van de maatregel uitgezonderd. Ook voor suikermais in de vollegrondsgroenteteelt geldt geen verplichte rijenbemesting. In de 'gangbare' teelt kunnen boeren vrijstelling krijgen als ze aantonen dat een substantieel deel van het perceel grondwatertrap I tot en met IV heeft.

Equivalente maatregel

Tegelijk met de invoering vervalt de equivalente maatregel rijenbemesting in mais. LTO had het ministerie van LNV gevraagd om dan ook de eerder doorgevoerde korting op de stikstofgebruiksnorm van mais op de zuidelijke zand- en lössgronden los te laten of in elk geval gedeeltelijk terug te geven.

Minister Carola Schouten (LNV) doet dat niet omdat daarmee de winst van rijenbemesting deels weer teniet zou worden gedaan. 'Het gaat er juist om dat er een extra inspanning nodig is om tot verlaging van de nitraatverliezen te komen', liet ze in een toelichting weten.

Het telen van een vanggewas na snijmais verandert met ingang van 2019 om de kans op uitspoeling van nitraat na de oogst te beperken. Bij zo'n vanggewas blijft gelden dat het niet voor 1 februari van het volgende jaar mag worden vernietigd. Ook toegestaan is de teelt van een gewas dat in het volgende groeiseizoen hoofdgewas is.

Drie mogelijkheden

Aan de verplichting kan dan op drie manieren worden voldaan. Dat is door onderzaai van gras of ander geschikt vanggewas, door inzaai van een vanggewas op uiterlijk 1 oktober of door inzaai van een gewas met een hoge stikstofopname, bijvoorbeeld wintertarwe, als hoofdteelt voor het volgende seizoen in de maand oktober.

De volledige lijst van de geschikte vanggewassen en geschikte hoofdteelten moet nog worden vastgelegd. Een voorwaarde is dat voor de teelt van een vanggewas voldoende zaaizaad wordt gebruikt. De boer dient dat te kunnen aantonen door middel van bewijzen in zijn administratie.

Hindernissen

Vanaf 2021 wordt het verplicht om in ruggenteelten op klei en löss maatregelen te nemen die oppervlakkige afspoeling van het perceel bemoeilijken. De boer moet 'waarneembare hindernissen' aanleggen zoals drempeltjes of geultjes die niet afwateren op oppervlaktewater.

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst