Stikstofgift onnodig in eerste jaar asperge

Hoe zorg je voor een vruchtbare bodem en voorkom je tegelijkertijd nitraatuitspoeling? Met die vraag gingen het Nutriënten Management Instituut (NMI) en tien aspergetelers in Noord- en Midden-Limburg afgelopen jaar aan de slag. In het Waardenetwerk werden door het hele jaar heen metingen verricht in de bodem en ervaringen uitgewisseld.

Conclusie: een goede organische bemesting bij aanleg van een aspergeperceel in combinatie met een ondergewerkte groenbemester en de stikstoflevering van de bodem zorgt voor meer dan voldoende stikstof in het eerste jaar.

Advies NMI

Het NMI raadt aan om te kiezen voor bodemverbeteraars met veel organische stof en weinig werkzame nutriënten, zoals gft- en groencompost. 'Een kunstmestgift lijkt bij de routine van aanleg te horen, maar houd deze stikstof op zak voor de portemonnee en het milieu.'

Voor aspergeteler Frank op 't Veld uit Herkenbosch komt dit niet als een verrassing, maar hij is blij dat hij met andere telers en het NMI afgelopen jaar mee kon doen in het Waardenetwerk. Maandelijks werden er grondmonsters genomen (0 tot 30, 30 tot 60 en 60 tot 90 centimeter) van de percelen en geanalyseerd op het nitraatgehalte.

Vaker meten

'Het project gaf ons dit jaar veel inzicht, maar ook voor de komende jaren. Normaal meet ik niet zoveel, omdat zo vaak bemonsteren te duur is. Maar ik ben wel van plan om vaker tussentijds stikstofmineraal te meten.' Het Waardenetwerk wordt gefinancierd door provincie Limburg voor projecten die bijdragen aan de vermindering van nitraatuitspoeling.

Volgens Dirk Thijssen van het NMI is dat ook verstandig. De huidige praktijk is dat aspergetelers in het jaar van aanleg een forse organische bemesting uitvoeren en daarnaast is er vaak nog een stikstofgift. 'Dat gebeurt meestal op gevoel. Telers willen voorkomen dat er groeiproblemen ontstaan. Zekerheidshalve geven ze dus kunstmest, maar dat is vaak niet nodig.'

Duits onderzoek

Uit Duits onderzoek bleek in 2003 al dat er bij de aanleg van aspergepercelen een groot risico is op nitraatuitspoeling. Dat komt door het gebruik van grote hoeveelheden organische mest in de bovenste 100 centimeter van de bodem. Onderzoek in Nederland door Wageningen University & Research en het NMI bevestigden dit beeld.

Daarnaast heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) tussen 2007 en 2010 metingen gedaan in uitspoelingswater op aspergebedrijven. De concentraties lagen daarbij tussen de 200 en 300 milligram nitraat per liter, waarmee de norm van 50 milligram ruimschoots wordt overschreden.

Bijsturen

In het Waardenetwerk werd nadrukkelijk gekeken naar mogelijkheden om een goede bodemkwaliteit te behouden en tegelijkertijd het nitraatgehalte in bodemwater te minimaliseren. Thijssen: 'Voldoende organische stof, een goede structuur en de juiste pH van de bodem zijn daarbij belangrijk voor de aspergeteelt. Juist bij de aanleg hebben telers de mogelijkheid om te sturen.

Nitraat is mobiel. Dat wil zeggen dat het makkelijk verplaatst in de bodem. De hoeveelheid nitraat die vrijkomt, verschilt tussen meststoffen. Dit wordt aangeduid met de stikstofwerkingscoëfficiënt. Een belangrijk aandachtspunt dus.

Stikstofwerkingscoëfficiënt

Een wat lagere werkingscoëfficiënt van de organische mest bij de aanleg van een aspergeperceel is gunstig omdat het gewas nog niet veel stikstof nodig heeft en je dus voorkomt dat er te veel beschikbaar komt. De stikstofwerkingscoëfficiënt geeft aan welk deel van het totale gehalte aan stikstof in de organische meststof dezelfde werking heeft als kunstmest.

Champost heeft een werkingscoëfficiënt van 50 procent, groencompost en gft-compost van 10 procent en rundveedrijfmest van 55 procent.

Precisielandbouw

Het Waardenetwerk heeft Op 't Veld nog meer de overtuiging gegeven dat precisielandbouw de toekomst is. 'Wij telen in de open teelt. In kassen is de teelt volledig gecontroleerd. Wij gaan ook die kant op met bijvoorbeeld slimme meetapparatuur in de bodem.'