Kringloopwijzer voldoende betrouwbaar

Een groep onderzoekers heeft eerder dit jaar een validatieonderzoek uitgevoerd op basis van tien jaar meten op zestien Koeien & Kansen-bedrijven. Leon Sebek van Wageningen University & Research hield zich specifiek bezig met de dierkant, zijn collega Jouke Oenema richtte zich op de bodem- en gewaskant van de kringloop.

De voorspelde excretie, berekend met de Kringloopwijzer, werd vergeleken met de daadwerkelijke excretie. Deze werd gemeten door de afvoer van melk en vlees af te trekken van de totale voeropname. Op de Koeien & Kansen-bedrijven worden deze gegevens allemaal tijdens 'meetweken' verzameld.

Kleine afwijking

Uit het onderzoek kwam een kleine maar systematische onderschatting van de gemiddelde stikstof- en fosfaatexcretie naar voren. Deze afwijking is 3 tot 4 procent en volgens Sebek simpel op te lossen, omdat de oorzaak al duidelijk is.

'Het ligt aan een te lage waarde voor het gemiddelde gewicht van koeien en aan een te lage inschatting van de energiebehoeftes van droge koeien. Dat mag je niet aanpassen. Je moet eerst onderbouwende proeven doen. Eind volgend jaar kan het opgelost zijn.'

Drogestofopbrengst

Uit het onderzoek blijkt ook dat de drogestofopbrengst door de Kringloopwijzer systematisch met 6 procent wordt overschat. De hoeveelheid stikstof in het ruwvoer wordt gemiddeld met 1 procent overschat en de hoeveelheid fosfaat wordt met 1 procent onderschat.

'De gewasopbrengst wordt in de Kringloopwijzer teruggerekend vanuit de voeropname, omdat het in de praktijk te omslachtig en te onnauwkeurig is om te meten. Van de Koeien & Kansen-bedrijven weten we hoeveel er jaarrond wordt gevoerd en hoeveel gras er groeit', legt Oenema uit.

Tien jaar

'We hebben gegevens van tien jaar gebruikt, zodat je weersinvloeden zoveel mogelijk kunt uitsluiten. Een verschil tussen praktijk en rekenmethode van 1 procent laat zien dat de rekenmethode nauwkeurig is. Dat betekent dat er voldoende gegevens op een bedrijf zijn om de Kringloopwijzer in te vullen.'

Het verschil van 6 procent in drogestofopbrengst heeft onder meer te maken met broei- en voederverliezen en is minder erg. 'Het gaat om de nutriënten en die zijn tot 1 procent nauwkeurig in beeld.'

CDM

Het ministerie van Economische Zaken vroeg de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) om een wetenschappelijk onderbouwd advies over de bruikbaarheid en betrouwbaarheid van de Kringloopwijzer als beleidsinstrument voor de berekening van de stikstof- en fosfaatexcretie in mest en het mestoverschot op melkveebedrijven.

De CDM concludeert op basis van het validatieonderzoek dat de Kringloopwijzer voldoende is getest, maar adviseert om de systematische verschillen tussen de resultaten uit de Kringloopwijzer en de gemeten resultaten nog te verkleinen. Ook valt een deel van de Nederlandse melkveebedrijven buiten de geteste omstandigheden.

Goede vertegenwoordiging

Sebek: 'De Koeien & Kansen-bedrijven vormen een goede vertegenwoordiging van de Nederlandse melkveehouderij. Je hebt het dan over 80 tot 85 procent van de bedrijven en dat betekent dat 15 tot 20 procent van de bedrijven buiten de validatie vallen.'

Dat betekent overigens niet dat de Kringloopwijzer niet voor deze bedrijven werkt, maar alleen dat de rekenregels voor deze categorie niet in de praktijk zijn getest.

Controleerbaar

De validatie is echter niet het enige criterium om de Kringloopwijzer in te zetten. Het systeem moet ook controleerbaar zijn en daar ligt het pijnpunt. Want hoe kan worden gecontroleerd dat de ingevoerde gegevens juist zijn?

De wetenschappelijke validatie van de rekenregels is volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in orde, maar de borging en handhaving nog niet.

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst