NAK uit zorg over ziektedruk in pootgoed

In aardappelmonsters zijn vorig jaar precies honderd besmettingen van de Meloïdogyne-soorten chitwoodi en fallax aangetroffen. Deels betreft het besmettingen buiten de bestaande chitwoodicirkels. Het aantal cirkels met een strenger keuringsregime zal met name uitbreiden in Noord-Brabant, Zeeland, Gelderland en Noord-Holland, zegt Jan Eggo Hommes van de NAK.

'Honderd besmettingen is veel', constateert de technisch coördinator van de keuringsdienst. 'Afgelopen jaar hebben we binnen de chitwoodicirkels bijna 2.200 monsters onderzocht. Daarvan zijn 63 partijen afgekeurd vanwege besmettingen met M. chitwoodi (51) en M. fallax (12). Een besmettingsgraad van 2,9 procent is boven het gemiddelde van de afgelopen negen jaar.'

Quarantaineorganismen

De overige besmettingen met de twee Meloïdogyne-soorten die als quarantaineorganismen zijn aangemerkt, komen uit de bemonstering van exportpartijen, zetmeelaardappelen, de fritesindustrie en surveys van pootgoed buiten de chitwoodicirkels. 'Voor de pootgoedsector valt de impact van de uitbreiding van cirkels relatief mee. De nieuwe cirkels liggen grotendeels buiten de specifieke teeltregio's.'

Deze week tijdens de eerste telersvergadering van NAK in Espel gaf Hommes een toelichting op de technische keuringszaken met betrekking tot het jaar 2017. Hij besteedde daarbij veel aandacht aan de wortelknobbelaaltjes en aan de aanhoudende ziektedruk van de erwiniabacteriën.

Grootste boosdoener

Een Flevolandse pootgoedteler vraagt wat de grootste boosdoener is voor de verspreiding van M. chitwoodi. 'Dat zijn zonder meer de besmette knollen', antwoordt de keuringsspecialist.

Hommes erkent dat het de komende jaren lastig zal zijn om de problemen met vooral M. chitwoodi te beteugelen. 'Agronomische oplossingen zijn er nauwelijks en vooralsnog zijn er geen resistente rassen beschikbaar. M. chitwoodi groeit uit tot een serieuze zorg voor de pootgoedsector.'

Moeilijk grijpbaar

Ook erwinia is een moeilijk grijpbaar probleem waaraan de NAK de komende jaren veel aandacht besteedt. Afgelopen jaar bleek opnieuw uit de erwiniatoets van prebasis- en S-pootgoed dat de bacteriën die de aantastingen veroorzaken, volop latent in de aardappelmonsters aanwezig zijn. Maar in de veldkeuringen viel het aantal verlagingen vanwege erwiniaverschijnselen relatief mee.

Het verlagingspercentage voor S-pootgoed was 6 procent, voor SE-pootgoed 7 procent en voor E-pootgoed slechts 5,5 procent. Het gemiddelde aantastingsniveau is daarmee lager dan voorgaande jaren. Bij E-pootgoed is uitgegaan van een versoepeling van de keuringsnorm tot één plant per hectare gedurende het hele seizoen. Voorheen hanteerde de NAK voor E-pootgoed vanaf de tweede veldkeuring een nultolerantie.

Impact

Hommes vertelt dat de NAK dit seizoen de impact van de versoepeling heeft beoordeeld. 'Uitgaande van de nulnorm, dan hadden we dit seizoen 13 procent van het E-pootgoed moeten verlagen naar A-pootgoed. Dus in vergelijking met de 5,5 procent verlaging is het effect van de aangepaste normen vrij groot.'

De keuringsspecialist waarschuwt dat niet alle exportlanden de versoepeling accepteren. 'Zo'n tien landen tolereren voor E-poters geen erwinia in de laatste veldkeuring en ongetwijfeld zullen meer landen deze eis overnemen.'

Erwinia

Overigens wijst Hommes erop dat van de 13.150 hectare E-pootgoed in Nederland er bij meer dan 96 procent voor wat betreft erwinia geen enkele belemmering was voor de export.

Belangrijk vraagstuk bij erwinia blijft de correlatie tussen het knolonderzoek in het laboratorium van de NAK en de aantastingen die later in het veld te vinden zijn.

Toets

'Wij constateren steeds weer dat bij een lage besmetting redelijk in te schatten is dat de kans op veldaantastingen klein is. Maar bij een zwaardere besmetting is die correlatie een stuk minder betrouwbaar. Daarom blijven wij in ons onderzoek bezig met de ontwikkeling van een toets die betere informatie geeft over de werkelijke besmettingsgraad', legt Hommes uit.

De NAK vraagt zich af van hoe het verder moet met de toetsing op erwinia. Een optie is om de integrale toetsing van prebasis- en S-pootgoed voorlopig te handhaven. Ook is het een mogelijkheid om uitgangsmateriaal voor de pootgoedteelt in Nederland vrijwillig of eventueel risicogericht te toetsen.

Collectieve bijdrage

De activiteiten met betrekking tot erwinia betaalt de NAK vanaf 2019 niet meer uit de eigen middelen. Er ligt een voorstel voor een collectieve bijdrage van 10 euro per hectare pootgoed. In Espel zijn de meeste telers voorstander om gezamenlijk de kosten voor het betreffende onderzoek te dragen.

Een teler herinnert Hommes eraan dat in de handel afnemers veelal vragen om een nultolerantie voor erwinia. 'Dat is niet haalbaar en ook niet nodig', vindt de technisch coördinator. 'Het wordt tijd dat we de problemen met erwinia uit de taboesfeer halen en openlijk erover discussiëren in de sector en met onze afnemers. Ondertussen blijven we in de keten samen met de handelshuizen zoeken naar methoden om erwinia beter te beheersen.'