Superbiest geeft kalf kickstart

Linda Tolhoek, dierenarts bij Diergeneeskundig Centrum De Nieuwe Hanze in Kampen, geeft cursussen jongveeopfok aan melkveehouders. Volgens haar focussen boeren zich meer op het jongvee en dat doet haar goed. 'Toen in 2016 de kalversterfte in Nederland op 13 procent lag, vond ik dit erg pijnlijk. Kalven er honderd koeien af, dan liggen er dertien kalfjes aan de weg. Dat moest anders.'

In de cursus speelt biestmanagement een belangrijke rol. 'Een kalf wordt zonder enige weerstand geboren. Krijgt een kalf geen biest, dan groeit het nauwelijks. Het dier wordt snel ziek en heeft minder kans om te overleven', zegt de dierenarts.

Optimale groei

Voor een optimale groei is een goede biestvoorziening essentieel. Hoe harder een kalf groeit, hoe eerder het geïnsemineerd kan worden en hoe meer melk het geeft in de eerste lactatie. 'Het streefdoel is een groei van 800 gram per dier per dag. Elke gram extra groei boven de 600 gram vertaalt zich in 2 tot 4 kilo melk in de eerste lactatie. Dat kan dus oplopen tot 400 tot 800 kilo extra melk. Bij een schoftmaat van 1,35 meter is een pink klaar voor inseminatie.'

Vooral de eerste biest, net na het afkalven, is volgens Tolhoek goud waard. 'Binnen zes uur na afkalven neemt de kwaliteit keihard af. Je dient de koe dan ook meteen helemaal uit te melken. Als de koe productief is, heb je gelijk een voorraadje. Fijn, want een betere kwaliteit dan deze biest zal de koe niet meer geven.'

Biestmeter

De dierenarts raadt aan om de kwaliteit van de biest te meten met een biestmeter. Dit instrument geeft aan wat het gehalte immuunglobulinen (antistoffen) is. Helaas is de biestkwaliteit op melkveebedrijven nogal eens onder de maat, constateert ze. Deze wisselt sterk per koe en per bedrijf.

De kwaliteit van biest wordt weergegeven met de brix-waarde. Bij een waarde hoger dan 25 is de biest van goede kwaliteit. Is de brix-waarde vaak te laag, dan raadt Tolhoek aan om het rantsoen van de drachtige koeien onder de loep te nemen. 'Dat geldt zowel in het begin als bij het eind van de dracht. Op dit gebied is veel winst te behalen. Voer je een drachtige koe slecht, dan ontwikkelt het kalf zich in de baarmoeder niet goed. In de eerste drie maanden van de dracht wordt bepaald hoe lang de darmen van het kalf zijn. Daarmee wordt dus ook vastgelegd hoe de opname van biest zal zijn.'

Sterftecijfer daalt

In de laatste paar maanden van de dracht worden de vitaliteit en de grootte van het kalf bepaald. 'Komt het kalf fit op de wereld en geef je zo snel mogelijk biest van goede kwaliteit, dan zal het sterftecijfer dalen. Het rantsoen is dus van wezenlijk belang. Ga daarom om de tafel met je dierenarts én veevoervoorlichter. Samen versterk je elkaar.'

De biestkwaliteit is niet makkelijk te veranderen via voeding. 'Wel weten we dat de leeftijd van de koe en de lengte van de droogstand van invloed zijn.'

Vaccinatie

Het valt Tolhoek op dat een stijgend aantal melkveehouders de koeien laat vaccineren tegen het rota- en coronavirus en de bacterie E. coli. 'Ongeveer 30 procent van de veehouders in onze praktijk doet dit en dit aantal neemt alleen maar toe. Boeren hebben er een hekel aan om hun kalveren ziek te zien.'

De entstof wordt drie tot twaalf weken voor het afkalven toegediend. De gevaccineerde runderen maken extra afweerstoffen aan en de kwaliteit van de biest stijgt. Het kalf krijgt door deze 'superbiest' extra weerstand tegen diarree. De prijs per vaccinatie schommelt in Nederland tussen de 15 tot 25 euro en wisselt per dierenartspraktijk.

Bacteriën

Naast de hoeveelheid immuunglobulinen in de biest speelt het aantal bacteriën een rol bij de biestkwaliteit. Volgens Jan Hulsen, dierenarts bij Vetvice, zou een derde van de verse biest (eerste biestmaaltijd) niet geschikt zijn voor kalveren. 'Dit is gebaseerd op onderzoek en wetenschappelijke studies. Ik verwacht dat latere maaltijden met bewaarde biest nog slechter scoren.'

De belangrijkste oorzaak is het niet goed reinigen en ontsmetten van de materialen waarmee de biest wordt opgevangen en gevoerd, stelt Hulsen. Biestflessen en emmers worden soms alleen maar uit met water omgespoeld. 'Slecht gereinigde emmers en flessen worden vaak weggezet met nog een plasje vocht onderin. Controleer goed of je materialen schoon zijn. Kras met je nagel over het oppervlak en check of je nog een oude melkgeur ruikt.'

Reinigingsprotocol

Volgens de dierenarts omvat een goed reinigingsprotocol de volgende stappen: uitspoelen, reinigen met zeep, uitspoelen, ontsmetten, uitspoelen en dan ophangen en laten uitdruipen. 'Je kunt de materialen ook schoonmaken met het reinigingsmiddel van de tank of melkmachine. Voor grote melkveebedrijven is de aanschaf van een horecavaatwasser geen gek idee.'