'Onrecht moet uit regels rond chitwoodi'

'Het idee dat we met het cirkelbeleid de uitbreiding van chitwoodi kunnen beperken, is niet gelukt. Steeds meer bedrijven zonder Meloidogyne chitwoodi/fallax krijgen te maken met verplichte partijbemonstering en dat geeft een gevoel van onrechtvaardigheid. Volgens LTO is het huidige beleid te zwaar en moeten we naar alternatieven zoeken', zegt voorzitter Peter Berghuis van LTO-werkgroep Pootaardappelen.

Met een serie avonden gaat de werkgroep dit winterseizoen in gesprek met telers om het cirkelbeleid ter discussie te stellen en in te ruilen voor bijvoorbeeld een perceelgericht beleid. 'De nultolerantie blijft. Maar ook als een partij pootgoed vrij is bevonden, kan de besmetverklaring van het perceel komen te vervallen. Dit geeft telers een stimulans om er wat aan te doen.'

Lichte besmettingen

Uit gegevens van de NAK blijkt dat het aantal cirkels in de periode 2009-2017 is toegenomen. 'Er liggen nu 2.800 percelen in de door de NVWA aangewezen cirkels, terwijl we 28.000 percelen voor de keuring hebben gehad. Dus 10 procent is gesitueerd in een aangewezen gebied en dat is best veel. We vinden veelal lichte besmettingen', zegt Jan Eggo Hommes van de NAK.

Afhankelijk van het groeiseizoen varieert de besmetting van pootgoedpartijen globaal tussen de 0,5 en 3,5 procent, zo blijkt uit de verplichte partijbemonstering.

Lang groeiseizoen

Dit jaar zijn er relatief veel besmettingen met chitwoodi gevonden. Volgens Hommes heeft dat te maken met het warme voorjaar en het lange groeiseizoen. Door de vele waardplanten kan de opbouw van chitwoodi snel gaan. Op lichte gronden is het risico groter. 'Maar we zien ook besmettingen op percelen met 30 procent afslibbaar.'

Hommes heeft twijfels bij de cirkelbeleid van 1 kilometer. Waarom zijn het cirkels en niet iets anders? Is dat in de archieven te achterhalen? De vraag is of er een wetenschappelijk basis aan dit beleid ten grondslag ligt. Het lijkt erop dat voor het cirkelbeleid is gekozen om Brussel 'rustig' te houden.

Alternatieven

Nu het cirkelbeleid door de verplichte partijkeuring tot steeds meer onvrede leidt, wil de LTO-werkgroep Pootaardappelen naar alternatieven kijken. 'Zijn de gevolgen voor de buurman ernaast terecht voor een perceel met chitwoodi van een ander ', vraagt Berghuis zich af. Als alternatief denkt hij aan een systeem op perceel- of bedrijfsniveau.

De eerste contouren zijn door de LTO-werkgroepsvoorzitter besproken met de NVWA, die zelf ook van mening is dat het huidige beleid niet veel langer houdbaar is. 'De NVWA staat er niet onwelwillend tegenover en vraagt zich af wat de mogelijkheden zijn om het cirkelbeleid aan te passen', verwoordt Berghuis de situatie.

De reacties van pootgoedtelers in de verschillende gebieden is niet gelijk. In gebieden met veel cirkels leeft het gevoel van onrechtvaardigheid. Telers wijzen erop dat het van belang is om beleid te ontwikkelen om de besmette percelen te kunnen saneren. In het noorden van Friesland en Groningen zijn nog geen cirkels en is het vooral zaak om het chitwoodi-probleem buiten de deur te houden.

Verspreiding

Telers vinden het onbegrijpelijk dat met het huidige beleid pootgoed mag worden geteeld op een bekend besmet perceel. Juist omdat het aaltje zich nestelt onder de schil van de knol is pootgoed bij uitstek geschikt voor de verspreiding. Een op het oog niet besmette partij kan toch voor verspreiding zorgen. Alleen besmettingen die achteraf in de partij worden gevonden, leiden tot afkeuring.

Als het gaat om de continuïteit van de pootgoedteelt en het voorkomen van een verdere verspreiding van chitwoodi heeft Berghuis meer vertrouwen in het nieuwe Plan van Aanpak Meloidogyne chitwoodi/fallax 2017-2020 dan het cirkelbeleid. Voor dit plan heeft de Brancheorganisatie Akkerbouw eind vorig jaar 1 miljoen euro vrijgemaakt. De financiering vindt plaats uit de overgedragen reserves van het gewasfonds pootaardappelen van het voormalige Productschap Akkerbouw.