Vijf vragen over ruzie insectenonderzoek

Wat is de aanleiding voor de twist?

Vorige maand verscheen in het wetenschappelijk tijdschrift Plos One het artikel 'More than 75 percent decline over 27 years in total flying insect biomass in protected areas'. Daarin schrijven onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen, onder wie Caspar Hallmann, Hans de Kroon en Henk Siepel, dat in Duitse natuurgebieden de hoeveelheid insecten in ruim 25 jaar met meer dan 75 procent is geslonken. Op het piekmoment in de zomer zijn er momenteel zelfs ruim 80 procent insecten minder dan in 1989, blijkt verder uit dit onderzoek.

Wat was het effect van de publicatie?

De onderzoeksuitkomsten leidden tot alarmerende artikelen in binnen- en buitenlandse media, mede doordat de Nijmeegse wetenschappers ook stelden dat de uitslag waarschijnlijk representatief is voor de rest van Europa. De Britse krant The Guardian repte zelfs van een armageddon dat al het leven op aarde bedreigt. De Tweede Kamer debatteerde over de bevindingen van de onderzoekers.

Worden de uitkomsten van het onderzoek unaniem gedragen?

Nee, na publicatie klommen twee Wageningse wetenschappers - Kees Booij en Theodoor Heijerman - in de pen. Zij zeggen dat de conclusies zijn gebaseerd op ondeugdelijke data.

Wat is hun kritiek?

De Nijmeegse onderzoekers zijn te kort door de bocht gegaan, zeggen de twee. Volgens Booij en Heijerman is er geen monitoringsproef uitgevoerd, want dan hadden op een groot aantal plekken verspreid over Duitsland jaarlijks metingen moeten plaatsvinden. Dat is echter in een klein deel van Duitsland gebeurd en op veel plekken maar één of enkele keren in 27 jaar. Dat is onvoldoende voor een trendanalyse.

Bovendien stellen de Wageningse onderzoekers dat het beginjaar van de metingen, 1989, kennelijk een goed insectenjaar was. Die piek is volgens de twee het resultaat van slechts zes vallen die nog eens dicht bij elkaar stonden in de buurt van Bonn. Zonder die piek blijft er van een dalende trend weinig over, merken ze op.

Wat is het antwoord van de onderzoekers?

Het Nijmeegse kamp stelt dat de analyse is gebaseerd op 1.503 datapunten (verzamelde potten) en een totaal aan 16.908 vangstdagen. Bij die analyse is rekening gehouden met omgeving, tijdstip van vangst en het weer. Over het piekjaar 1989 zeggen de onderzoekers dat de teruggang net zo fors zou zijn geweest als het onderzoek in 1991 was begonnen.