Algen zijn nog niet het groene goud

'De teelt van algen heeft zijn ups en downs, maar wij willen onze kringloop graag sluitend hebben', vertelt biologisch melkveehouder Douwe Zijlstra uit Hallum. Sinds 2008 teelt hij algen in drie vijvers. Daarvoor gebruikt hij de reststromen uit zijn biogasinstallatie: warmte, CO2, stikstof en fosfaat.

Zijlstra komt tot een productie van 2,5 tot 3 ton droge stof algen per jaar. Die gaan naar producenten van honden- en kattenvoer, plantenteeltvoedingssupplementen voor paarden en garnalentelers. Ook krijgen zijn eigen koeien algen als aanvulling op de mineralen. 'Algen moeten in je bedrijfsvoering en visie passen. Ervaar je de teelt als een belasting, dan moet je er niet aan beginnen.'

Boeren en tuinders

De algenteelt staat nog in de kinderschoenen in Nederland. Slechts enkele boeren en tuinders zijn in deze teelt gestapt. Zo is pluimveehouder Bert Huisman uit Dalfsen bezig met de bouw van een algenkwekerij met een bassin van 1 hectare. De eiwitrijke algen wil hij vervolgens gebruiken als kippenvoer, ter vervanging van soja.

Andere initiatieven strandden, zo laat onder meer het verhaal van Ingrepro Renewables zien. In Borculo werden oude varkensstallen omgezet in een algenboerderij om per jaar duizenden kilo's algen te produceren voor voedingsmiddelen zoals vegaburgers. Maar in 2013 ging het bedrijf failliet.

Kostprijs

In 2010 begon vleeskalverhouder Evert Kroes uit Uddel met de teelt van algen, die hij gebruikte als veevoer om de kringloop van zijn bedrijf te sluiten. Maar na drie jaar is hij gestopt. 'De kostprijs is dusdanig hoog dat er geen economisch rendement is uit te halen. De theorie is mooier dan de werkelijkheid.'

Ook trostomatenteler Geert van Adrichem uit Steenbergen stapte in de algenteelt. Samen met ZLTO voerde hij een pilot uit om algen te gebruiken als eiwitvervangers en gezondheidssupplementen voor vee. Het project is afgerond, maar de installaties staan er nog.

Kleinschalig

'We zoeken een ondernemer of partner die er verder mee wil en de productie wil opschalen', vertelt Van Adrichem. 'Om economisch rendement uit de algenteelt te halen, was de proef te kleinschalig.'

Kansrijk is de algenteelt zeker, vindt de tuinder. 'De combinatie met glastuinbouw is zeker te maken. Maar dan moet je wel veel belichting in de kas hebben. In de winter is telen met alleen zonlicht kansloos.'

De crux is volgens de ondernemer om voldoende productie te draaien. 'De kosten zijn vrij hoog. Het gaat om investeringen van zo'n half tot een miljoen euro per hectare algenteelt. Het is een durfinvestering. De vraag is: wie wil erin stappen?'

Koplopers

'Het is nog een moeilijke markt voor kleine spelers. Degene die ermee bezig zijn, zijn de koplopers', zegt Rommie van der Weide van Acrres, onderdeel van Wageningen University & Research. Zij doet al langer onderzoek naar algenteelt. 'Het is een opstartende markt die wel toekomst heeft.'

Acrres teelt als proef al enige tijd algen in de kassen en vijvers van PPO Lelystad. De mogelijkheden zijn nog lang niet volledig benut, stelt Van der Weide. 'In de Verenigde Staten zijn er al ondernemingen die algen telen voor plantenstimulansen voor de akker- en tuinbouw.'

Welk systeem

De onderzoekster gelooft dat algenteelt ook prima in Nederland kan renderen. 'Het kan op verschillende manieren, zoals in de buitenlucht in open vijvers, in zakken of binnen in kassen of andere gebouwen. De vraag is welk systeem het meest geschikt is.'

Als kostprijs voor de productie noemt Van der Weide een bedrag van 10 euro per kilo droge stof algen. 'Maar dat kan goedkoper in de toekomst. Dan worden algen nog interessanter als component voor veevoer, niet alleen vanwege het hoge gehalte eiwitten en aminozuren, maar vooral om de omegavetzuren en specifieke stoffen met gezondheidsbevorderende effecten. Ook voor de menselijke consumptie verwacht ik dat er meer ruimte komt.'

Technologie

Ook de Wageningse hoogleraar René Wijffels verwacht dat de kostprijs nog verder daalt. Hij is ook directeur van onderzoeksfaciliteit Algaeparc, waar diverse teeltsystemen worden getest. 'Nu komen we op 40 euro per kilo droge stof, maar 5 tot 10 euro per kilo is zeker haalbaar. Dat heeft met schaal en technologie te maken.'

Wijffels beaamt dat de opmars van de algenteelt niet hard verloopt. 'Maar zo ging het ook met andere technologieën. De basis is nu gelegd.'

Geweldige mogelijkheden

Van het 'groene goud' wil de hoogleraar echter niet spreken. 'Algen bieden geweldige mogelijkheden om duurzame wijze grondstoffen te vervangen. Maar er moet nog wel wat gebeuren voor het zover is.'

Algaeparc is daarom nog steeds bezig met onderzoek om de algenteelt als onderdeel van de biobased economy te ontwikkelen. 'Wij richten ons voornamelijk op feed en food, maar kijken ook naar andere toepassingen als energieopwekking. Dat is iets voor de lange termijn. Over tien à vijftien jaar is daar wel een doorbraak in te verwachten.'

Sceptisch

Over de kansen voor Nederlandse algenboeren is Wijffels sceptisch. 'De meeste potentie zit in zuidelijke landen waar het zonnig is, zoals in Zuid-Europa en Bonaire. Daar worden al productievelden van 2 tot 5 hectare gebouwd. Ons klimaat is te variabel, maar op het gebied van technologieontwikkeling kunnen we een vooraanstaande rol spelen.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst