Werkgroep moet volgende affaire voorkomen

De fipronil-affaire toont aan dat het schort aan de zelfcontrole in de pluimveehouderij. Staatssecretaris Martijn van Dam (EZ) roept daarom een werkgroep in het leven die de sector gaat helpen bij het verbeteren van de zelfcontrolesystemen.

Tijdens het debat donderdag in de Tweede Kamer met Van Dam en minister Edith Schippers (Volksgezondheid) over de fipronil-affaire werd de zwartepiet veelvuldig bij de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) gelegd. Als de inspectiedienst de tip over het gebruik van het illegale middel - die in november 2016 binnenkwam - had doorgespeeld naar de sector was veel schade voorkomen. De crisis in de pluimveehouderij was dan niet zo groot geweest als nu, luidt de kritiek uit de Tweede Kamer.

'Eind 2016 was er nog onvoldoende bewijs om de tip over fipronil te linken aan Chickfriend. Alleen op basis van aanwijzingen kun je bedrijven niet aanpakken', zegt Schippers.

Geheimhouding

Om meer bewijs te verzamelen besloot het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek in te stellen. Vanaf dat moment geldt er in deze zaken geheimhouding. De minister erkent dat belangen elkaar hier kruisen. 'Maar ook de overheid heeft zich aan de regels te houden.'

Toch willen Schippers en Van Dam dat er bij toekomstige verdenkingen wel een mogelijkheid komt om - wellicht in stilte - een waarschuwingssignaal af te geven. Dit wordt een van de onderzoeksvragen waarmee voormalig Justitie-minister Winnie Sorgdrager zich gaat bezighouden. Haar onderzoek moet uitwijzen wat er mis ging bij de NVWA en wat er aan de procedures daar verbeterd kan worden.

Staatssecretaris Van Dam wil daarnaast dat de controles die boeren zelf kunnen en moeten uitvoeren verbeteren. 'Als voedselproducent heb je de verantwoordelijkheid dat de regels op het gebied van voedselveiligheid op je bedrijf worden nageleefd.'

De bewindsman erkende dat het opereren van Chickfriend - met IKB-logo op de bedrijfsauto - vertrouwen wekte. 'Maar met een opmerking als 'dat is het geheim van de smid' moet je geen genoegen nemen. Er zijn maar twee middelen toegestaan voor de bestrijding van bloedluizen. Het gebruikte Dega 16 is verboden. Chickfriend bezit geen bewijs van vakbekwaamheid als plaagdierbestrijder. Beide zaken zijn online te controleren bij het Ctbg en het EVM. '

Witte vlek

De werkgroep, waarin ook sectororganisaties zitting krijgen, moet de zelfcontrole die boeren moeten uitvoeren gaan vergemakkelijken. De informatie is online wel te vinden, maar dit systeem kan gebruiksvriendelijker. Van Dam erkent dat een dergelijke taak vroeger werd opgepakt door de productschappen. De overheid zal in dit geval de ondersteunende rol op zich nemen.

Eric Hubers, vakgroepvoorzitter Pluimveehouderij LTO/NOP, is blij met het initiatief van Van Dam. 'We hebben met IKB een goed controlesysteem, maar ongediertebestrijding was daarin een witte vlek. Dat moet geborgd worden. Als sector willen we daarin onze verantwoordelijkheid nemen.'

De vakgroepvoorzitter was onder de indruk van de grote opkomst van pluimveehouders bij het debat. De Thorbeckezaal was te klein zodat een aanzienlijke groep het debat op een beeldscherm in de Groen van Prinstererzaal moest volgend.

'We zijn echt overdonderd door de grote belangstelling van de pluimveehouders en voelen ons daardoor extra gesteund. Men kan zo echt zien hoe sterk het leeft in de sector en het helpt ook in onze lobby richting het publiek en de politiek', aldus Hubers.

Van Dam wijst een schadevergoeding aan de sector af. Volgens hem kan de overheid niet opdraaien voor fraudeschade in het bedrijfsleven. Hubers ziet echter nog wel mogelijkheden voor compensatie als uit het Sorgdrager-onderzoek blijkt dat een deel van schade voorkomen had kunnen worden als de NVWA anders had opgetreden.

'Juist de draconische maatregelen van de overheid en de verwarrende communicatie hebben tot enorme extra schade geleid', aldus de vakgroepvoorzitter die juridische stappen niet uitsluit.