Rubber uit Nederland lijkt kansrijk

De wereldmarkt voor rubber is zo'n 24 miljoen ton groot. Het grootste deel is synthetische rubber (55 tot 60 procent), de rest is natuurrubber, waarvan het merendeel (70 procent) wordt opgeslorpt door de bandenindustrie.

Sommige natuurrubberproducten zijn niet te vervangen door een synthetische variant, zoals vliegtuigbanden, winterbanden of rubber dat in schokdempers van bruggen en gebouwen wordt gebruikt. Voornamelijk vanwege de unieke eigenschappen, maar in de toekomst mogelijk ook omdat aardolie - de basis van synthetische rubber - op raakt.

Zuid-Amerika

Natuurrubber wordt nu alleen nog geoogst uit de rubberboom, de Hevea brasiliensis. Oorspronkelijk was Zuid-Amerika de belangrijkste producent. Inmiddels is dat Azië, waarbij Thailand, Indonesië en Maleisië een marktaandeel van 90 procent hebben. Veel plantage-eigenaren daar kiezen inmiddels liever voor de - minder intensieve - palmolieproductie.

Daarnaast bedreigt een schimmel (South American leaf blight) de boom. Deze vaagde de productie in Zuid-Amerika al weg. De vrees bestaat dat ook de Aziatische bomen een keer worden aangetast.

'Dat is ook de aanleiding voor het programma Drive4EU met de Russische paardenbloem, waar rubber uit te halen is', zegt Ingrid van der Meer, business unit manager Bioscience bij Wageningen UR en coördinator van het programma. 'Europa wil niet afhankelijk zijn van overzeese natuurrubber. Als de schimmel ook in Azië toeslaat, hebben we een zeer groot probleem.'

Proefvelden

Inmiddels zijn de eerste proefvelden met Russische paardenbloemen ingezaaid op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat. 'Wij zijn in september 2016 gaan uitzaaien', vertelt Adrie Albregtse, technisch proefveldmedewerker. 'Een halve hectare, in totaal 300.000 plantjes, in perspotjes, op witlofruggen. We hebben het uitgezaaid op verschillende gronden, licht tot zwaar. Het is een intensieve teelt, waarin nog veel te ontdekken is.'

Van de 300.000 plantjes kwamen er uiteindelijk 200.000 op. 'Te weinig voor de praktijk, dan moet je toch zeker op 95 procent zitten.'

Het is niet het enige obstakel dat in de ontdekkingstocht nog moet worden overwonnen. De huidige penwortel is klein, met veel vertakkingen. 'Eigenlijk moeten we toe naar een soort cichoreiwortel. Daar moet nog het nodige aan worden veredeld. En het gehalte rubber, dat nu op zo'n 5 procent zit, moet het liefst zo hoog mogelijk zitten.'

Aan dat laatste werkt het Wageningse KeyGene. Van der Meer: 'Oorspronkelijk zit er 5 procent rubber in de wilde plant, inmiddels is het al veredeld tot 17 tot 20 procent. Met 5 procent rubber levert dat 200 kilo per hectare op. We willen toe naar zo'n 1.000 kilo per hectare. Maar dat moeten we nog laten zien.'

Prijsschommelingen

Of dat interessant zou kunnen zijn voor een teler is lastig te bepalen, gezien de grote schommelingen in de rubberprijs. Momenteel ligt deze op 1,60 euro per kilo. De prijs had zijn dieptepunt 1,18 euro in januari 2016 en zijn hoogtepunt 4,23 euro in februari 2011.

Een aanvullende inkomstenbron zou de inuline in de plant kunnen zijn. Die geldt omgezet in furaan als 'sleeping giant' om PET-flessen te vervangen.

Albregtse en Van der Meer constateren dat de Russische paardenbloem uitstekend groeit op de Nederlandse bodem. 'In Nederland lijkt het me geschikt als wisselgewas: de paardenbloem heeft niet veel kunstmest nodig, noch veel gewasbeschermingsmiddelen.'

Nieuw proefveld

Intussen maakt de Rusthoeve zich op voor een nieuw proefveld van 2 hectare, waar eind deze maand 350.000 plantjes vlakvelds - niet op ruggen - worden uitgezaaid.

'We gaan proberen machinaal te planten, via een slaplanter', vertelt Albregtse. Hij ziet perspectief voor Nederlandse telers om met paardenbloemen aan de slag te gaan: 'Op termijn dan,want de kiemenergie is nog te laag. Het is een kwestie van de lange adem.' Van der Meer: 'Het opschalen en uitrollen duurt nog wel vijf jaar.'